در شهرها منتشر شده بود ، و فضيلتى باور نكردنى براى آنها بود ، همان مولويت و ولايت بر امت بود ، كه براى چنين افرادى قابل تحمل نبود ، نه معناى ديگرى از معانى مولا و ولى .
6 - احمد بن حنبل در مسند ( 1 ) وفخر رازى در تفسير ( 2 ) و خطيب بغدادى در تاريخ بغداد ( 3 ) و غير ايشان روايت كردند و به نقل مسند احمد اكتفا مى شود :
كه از براء بن عازب نقل مى كند كه گفت : با رسول خدا ( صلى الله عليه وآله و سلم ) در سفرى بوديم و به غدير خم نازل شديم ، پس به نماز جماعت ندا داده شد ، و براى رسول خدا زير دو درخت را جاروب كردند ، پس نماز ظهر را خواند و دست على را گرفت ، و گفت : آيا نمى دانيد كه من اولى به مؤمنين هستم از خودشان ؟ گفتند : بلى ، گفت :
آيا نمى دانيد كه من اولى به هر مؤمنى هستم از خودش ؟ گفتند : بلى ، پس دست على را گرفت ، و گفت : ( من كنت مولاه فعلى مولاه اللهم وال من والاه وعاد من عاداه ) گفت : عمر بعد از آن على را ملاقات كرد ، و به او گفت : ( هنيئا يا ابن ابى طالب اصبحت وامسيت مولى كل مؤمن ومؤمنة ) .
اين تهنيت از شخصى مانند عمر براى امر مشتركى بين آن حضرت و ديگران از معانى مولا نيست ، بلكه شبهه اى نيست كه براى امرى اختصاصى است و آن جز منصب زعامت و ولايت امر امت نخواهد بود .
7 - جمعى از بزرگان عامه مانند ابن حجر عسقلانى در الإصابة ( 4 ) وابن اثير در اسد الغابة ( 5 ) و غير ايشان نقل كرده اند كه به نقل ابن اثير اكتفا مى شود :
( ابواسحاق گفت : وحديث كرد مرا كسانى كه شماره ء آنها را احصا نمى كنم ، كه على در رحبه طلب كرد هر كس را كه قول رسول خدا ( صلى الله عليه و سلم ) را شنيده كه " من كنت مولاه فعلى مولاه ، اللهم وال من والاه وعاد من عاداه " پس جماعتى برخاستند و

1 . مسند احمد حنبل ، جلد 4 ، صفحهء 281 2 . التفسير الكبير ، جلد 12 ، صفحهء 49 ، در تفسير آيهء يا ايها الرسول بلغ ما انزل اليك . . . 3 . تاريخ بغداد ، جلد 8 ، صفحهء 290 4 . الاصابه في تمييز الصحابه ، جلد 2 ، صفحهء 421 ، القسم الاول عبد الرحمن بن مدلج 5 . اسد الغابة ، جلد 3 ، صفحهء 321

123