( 276 ) اگر در صحن يكى از امامان يا امام زادگان كه سابقا قبرستان بوده حوض يا نهرى بسازند ، چنانچه انسان نداند كه زمين صحن را براى قبرستان وقف كرده اند ، وضو گرفتن در آن حوض و نهر اشكال ندارد . ولى اگر فهميد زمين براى قبرستان وقف شده و نشود زير حوض يا نهر ميتى را دفن كرد وضو اشكال دارد . و نيز اگر ايجاد حوض يا نهر موجب بى حرمتى به بدن مسلمان بشود مثلا آب به بدن او برسد ، وضو اشكال دارد ، اگر چه زمين قبرستان مباح بوده و موقوفه هم نباشد .
( 277 ) اگر فراموش كند آب غصبى است و با آن وضو بگيرد ، وضو صحيح است .
شرط چهارم : ظرف آب وضو مباح باشد ( غصبى نباشد ) ، ولى مانند شرط سوم ممكن است كسى وضوى صحيح بگيرد به اين صورت كه موقع آب برداشتن قصد وضو نداشته باشد چنان كه در مسأله 271 گذشت .
شرط پنجم : ظرف آب وضو ، طلا و نقره نباشد .
( 278 ) اگر آب وضو در ظرف غصبى يا طلا يا نقره باشد و غير از آن ، آب ديگرى ندارد و نمى تواند آب را در ظرف ديگرى بريزد بايد تيمم كند . و اگر آب ديگرى دارد چنانچه در ظرف غصبى يا طلا و نقره وضوى ارتماسى بگيرد يا با آنها آب را به صورت و دست ها بريزد ، وضوى او باطل است مگر به صورتى كه در مسأله 271 گذشت .
شرط ششم : اعضاى وضو موقع شستن و مسح كردن پاك باشد ، مگر اين كه به وسيله وضو گرفتن و شستن صورت و يا دست ها ، اعضاى وضو خود به خود پاك شود .
( 279 ) اگر پيش از تمام شدن وضو جايى را كه شسته يا مسح كرده نجس شود ، وضو صحيح است .
( 280 ) اگر غير از اعضاى وضو جايى از بدن نجس باشد وضو صحيح است .
ولى اگر مخرج را از بول يا غائط تطهير نكرده باشد احتياط مستحب آن است كه اول

57