تهيه نمايند ، معامله آن حرام و باطل است ، اما اگر معلوم باشد كه خريدار در حرام مصرف مىكند ولى فروشنده شرط نمىكند و هم چنين قصد او ، مصرف در حرام و كمك به خريدار در اين امر نيست ، بنابر اظهر معامله جايز است ، اگر چه در صورت عدم عسر و حرج اولى و احوط ترك آن است ، و همين حكم براى فروختن غذا به كسى كه در ماه رمضان از روى معصيت افطار مىكند جارى است .
( 1626 ) ساختن مجسمه موجودات جاندار حرام است اما نگهدارى آن براى مقاصد غير حرام بنا بر اظهر جايز است ، و نيز معامله به همين مقصود مانعى ندارد ، اگر چه احتياط مستحب در ترك آن است ، و نقاشى موجودات جاندار بنا بر اظهر حرام نيست ، اگر چه احتياط در ناقص يا جدا كشيدن آن است .
( 1627 ) خريدن چيزى كه از قمار يا دزدى يا از معامله باطل تهيه شده ، باطل و تصرف در آن چيز حرام است ، و اگر كسى آن را بخرد ، بايد به صاحب اصليش برگرداند .
( 1628 ) غش در معامله ، كه عبارت است از مخفى كردن عيب چيزى و فروختن آن به اسم صحيح و سالم ، مثل مخلوط كردن شير با آب يا گندم خوب با گندم بد يا روغن با پيه و مانند آن ، در صورتى كه مشخص نباشد و فروشنده به خريدار نگويد ، حرام است و مشترى حق به هم زدن معامله و يا گرفتن تفاوت قيمت را دارد .
( 1629 ) اگر مقدارى از جنسى را كه با وزن يا پيمانه مىفروشند به زيادتر از همان جنس بفروشد ، مثلا يك من گندم را به يك من و نيم گندم بفروشد ، ربا و حرام است و گناه يك درهم ربا بزرگتر از آن است كه انسان هفتاد مرتبه با محرم خود زنا كند ، بلكه اگر يكى از دو جنس ، سالم و ديگرى معيوب ، يا جنس يكى خوب و جنس ديگرى بد باشد ، يا با يكديگر تفاوت قيمت داشته باشند ، چنانچه بيشتر از مقدارى كه مىدهد بگيرد ، باز هم ربا و حرام است ، پس اگر مس درست را بدهد و بيشتر از آن مس شكسته بگيرد ، يا برنج مرغوب را بدهد و بيشتر از آن برنج نامرغوب بگيرد ، يا طلاى ساخته را بدهد و بيشتر از آن طلاى نساخته بگيرد ، ربا و حرام مىباشد .
( 1630 ) اگر چيزى را كه اضافه مىگيرد غير از جنسى باشد كه مىفروشد ، مثلا يك من گندم را به يك من گندم و يك ريال پول بفروشد ، باز هم ربا و حرام است .

318