كه هيچ استفاده مشروع و حلالى از آن برده نشود ، حرام و معامله آن باطل است .
( 1618 ) خريد و فروش گوشت ، پيه و چرمى كه از كشورهاى غير اسلامى مىآورند يا از دست كافر گرفته مىشود ، باطل است ، ولى اگر انسان بداند كه آنها از حيوانى است كه به دستور شرع كشته شده ، خريد و فروش آنها اشكال ندارد .
( 1619 ) خريد و فروش گوشت ، پيه و چرمى كه از دست مسلمان گرفته شود اشكال ندارد ولى اگر انسان بداند كه آن مسلمان آن را از دست كافر گرفته و تحقيق نكرده كه از حيوانى است كه بدستور شرع كشته شده يا نه ، خريدن آن حرام و معامله آن باطل است .
( 1620 ) خريد و فروش خوك و سگ حرام است ، مگر سگ شكارى ، سگ گله و سگ محافظ باغ و بستان ، كه بنا بر اظهر خريد و فروش آنها به قصد همين منافع جايز است .
( 1621 ) خريد و فروش چيزهاى مست كننده حرام و معامله آنها باطل است .
( 1622 ) چيزهايى كه نجس نيستند ولى منافع حلالى كه مورد قصد عقلاء باشد ندارند ، از قبيل حشرات و بعضى حيوانات و فضله ها كه نجس نيستند ، و مردار حيواناتى كه خون جهنده ندارند ، معامله آنها باطل است ، مگر اين كه به حسب زمان ها و مكان هاى مختلف منافعى عقلايى داشته باشد ، مثل گرفتن روغن از ماهى مرده ، كه در اين صورت معامله صحيح است .
( 1623 ) فروختن مال غصبى باطل است ، و فروشنده بايد پولى را كه از خريدار گرفته به او برگرداند .
( 1624 ) خريد و فروش آلات لهو ، مثل تار و حتى سازهاى كوچك و هم چنين آلات قمار از قبيل نرد و شطرنج حرام است ، مگر اين كه منفعت مشروع و حلالى از آن برده شود ، و معامله براى آن منفعت حلال واقع شود ، كه بنا بر اظهر در اين صورت معامله صحيح است ، و اگر معامله براى مواد تشكيل دهنده آنها صورت گيرد ، بايد يا شكسته شود و يا مطمئن باشد كه خريدار خود مىشكند .
( 1625 ) اگر چيزى را كه مىشود استفاده حلال از آن ببرند ، به اين شرط بفروشد كه آن را در حرام مصرف كنند ، مثلا انگور را به اين شرط بفروشد كه از آن شراب

317