( 1631 ) اگر كسى كه مقدار كمتر را مىدهد چيزى به آن اضافه كند ، مثلا يك من گندم و يك دستمال را به يك من و نيم گندم بفروشد ، اشكال ندارد ، و هم چنين است اگر هر دو طرف چيزى زياد كنند ، مثلا يك من گندم و يك دستمال را به يك من و نيم گندم و يك دستمال بفروشند .
( 1632 ) اگر چيزى را كه مثل پارچه با متر و ذرع مىفروشند ، يا چيزى را كه مثل گردو عددى معامله مىكنند ، بفروشد و زيادتر بگيرد ، مثلا ده عدد تخم مرغ بدهد و يازده عدد بگيرد ، اشكال ندارد ولى در بعضى از موارد كراهت دارد .
( 1633 ) جنسى را كه در بعضى از شهرها با وزن يا پيمانه مىفروشند و در بعضى از شهرها عددى معامله مىكنند ، اگر در شهرى كه آن را با وزن يا پيمانه مىفروشند زيادتر بگيرد ربا و حرام است و در شهر ديگر اگر عددى معامله كند و زيادتر بگيرد ربا نيست .
( 1634 ) اگر چيزى را كه مىفروشد و عوضى را كه مىگيرد از يك جنس نباشد ، زيادى گرفتن اشكال ندارد ، پس اگر يك من برنج بفروشد و دو من گندم بگيرد معامله صحيح است .
( 1635 ) اگر جنسى را كه مىفروشد و عوضى را كه مىگيرد از يك چيز به دست آمده باشد ، و به عبارت ديگر ، حقيقت نوعيه آنها يكى بوده و اصناف مختلف باشند ، بايد در معامله زيادى نگيرد ، پس اگر يك من كره حيوانى بفروشد و در عوض آن يك من و نيم پنير بگيرد ، ربا و حرام است .
( 1636 ) جو و گندم در ربا يك جنس حساب مىشوند ، پس اگر يك من گندم بدهد و يك من و پنج سير جو بگيرد ، ربا و حرام است ، و نيز اگر مثلا ده من جو بخرد كه سر خرمن ده من گندم بدهد ، چون جو را نقد گرفته و بعد از مدتى گندم را مىدهد ، مثل آن است كه زيادى گرفته و حرام مىباشد .
( 1637 ) اگر مسلمان از كافرى كه در پناه اسلام نيست ربا بگيرد اشكال ندارد ، ولى مسلمان نمىتواند به كافر ربا و زيادتى در معامله بدهد . و هم چنين پدر و فرزند ، زن و شوهر مىتوانند از يكديگر ربا بگيرند .

319