سال آنها را تهيه نمايد خمس ندارد مثلا اگر يك سال زمين را و در سال بعد قسمتى از وسايل ساختمان را بخرد كه در اين صورت اگر چه زمين يا آهن و آجر و يا ساير وسايل مدتى بدون استفاده مىماند ، خمس ندارد ، حتى اگر پولى را براى تهيه اينها پس انداز نمايد در صورتى كه با آن پول در يك مرتبه نمىشود تمام آن چيز را خريد و در مدت كمى ، مثلا دو سال و سه سال مىتواند آن چيز را بخرد و عرفا مىگويند محتاج به آن چيز است و پس انداز كردن هم براى خريدن آن چيز باشد باز هم خمس ندارد ، ولى اگر بخواهد بعد از مدت طولانى مثلا بعد از بيست سال آن چيز را بخرد به طورى كه عرفا نگويند فعلا به آن محتاج است ، در اين صورت پولى كه پس انداز كرده ، اگر از يك سال گذشت خمس دارد ( 1392 ) اگر كسى در بعضى از موارد مخارج شك كند كه جزء مخارج سال هست كه مستثناى از خمس است يا نه ، و تعيين آن به تحقيق و مانند آن ممكن نباشد ، اظهر عدم تعلق خمس در آن مورد است ، ولى احتياط مستحب در اداى خمس مىباشد ( 1393 ) اگر در سال سود عايدش گرديد و وقت پرداخت خمس هم قبل از ماه‌هاى حج باشد ، بايد خمس آن سود را بدهد ، و اگر وقت پرداخت بعد از ماه حج باشد و در همان سال مستطيع شد ، مىتواند اين سود را در مخارج حج مصرف كند ، و اما اگر سود مربوط به سالهاى قبل باشد ، بايد خمس آن را بدهد جز آن مقدار از در آمد اين سال كه استطاعت او را تكميل كرده ، كه از مئونه حساب مىشود ، و اگر از روى معصيت در سال استطاعت حج بجا نياورد ، بنا بر اظهر بايد خمس مالى را كه اختصاص به حج داده شده بپردازد ، و اگر تخميس مال موجب بجا نياوردن حجى شود كه بر او مستقر شده ، بعيد نيست از مئونه سالى حساب شود كه در آن مىتواند حج بجا آورد .
( 1394 ) مالى را كه انسان به مصرف نذر و كفاره مىرساند ، جزو مخارج سال است و نيز مالى را كه به كسى ببخشد يا جايزه دهد ، در صورتى كه از شأن او زياد نباشد ، از مخارج سال حساب مىشود .
( 1395 ) كسى كه از كسب و تجارت فايده اى برده ، اگر مال ديگرى هم دارد كه

273