خمس بدهكار است ، بايد خمس را از مال او بدهد .
مسأله 1765 - اگر بواسطه قناعت كردن ، چيزى از مخارج سال انسان زياد بيايد ، بايد خمس آن را بدهد و همچنين كسى كه ديگرى مخارج او را مىدهد بايد خمس تمام مالى را كه بدست مىآورد بدهد .
مسأله 1766 - چيزهائى كه زكات به آنها تعلق مىگيرد كه در مسأله ( 1861 ) ذكر مىشود اگر بعد از دادن زكات آنها از مخارج سال زياد بيايد بايد خمس آنها را بدهد .
مسأله 1767 - اگر ملكى را بر افراد معينى مثلا بر اولاد خود وقف نمايد ، چنانچه در آن ملك زراعت و درختكارى كنند و از آن چيزى بدست آورند و از مخارج سال آنان زياد بيايد بايد خمس آن را بدهند . بلكه اگر طور ديگرى هم از ملك نفع ببرند . مثلا اجاره آن را بگيرند ، بنابر احتياط واجب بايد خمس مقدارى را كه از مخارج سالشان زياد مىآيد بدهند .
مسأله 1768 - در مالى كه فقير بابت خمس و زكات گرفته خمس واجب نيست اما احتياط واجب آنست كه خمس مالى را كه بابت صدقه مستحبى با و داده‌اند اگر از مخارج سالش زياد بيايد بدهد ولى اگر از مالى كه با و بابت خمس و زكات و صدقه داده‌اند منفعتى ببرد مثلا از درختى كه بابت خمس با و داده‌اند ميوه‌اى بدست آورد ، و از مخارج سالش زياد بيايد .
بايد خمس آن را بدهد .
مسأله 1769 - اگر با عين پول خمس نداده جنسى را بخرد ، يعنى به فروشنده بگويد اين جنس را به اين پول مىخرم ، چنانچه حاكم شرع معامله پنج يك آن را اجازه بدهد ، معامله آن مقدار صحيح است . و انسان بايد پنج يك جنسى را كه خريده به حاكم شرع بدهد و اگر اجازه ندهد ، معامله آن مقدار باطل است پس اگر پولى را كه فروشنده گرفته از بين نرفته حاكم شرع خمس همان پول را مىگيرد و اگر از بين

349