و يا صبر كنند ، ولى اگر تماس با افراد غايب ميسر نيست و فعلا نيز اميد برگشتن آنها نمىرود به گونه اى كه تأخير قصاص در معرض تضييع حقوق حاضرين مىباشد ، در اين صورت جايز است با نظر حاكم شرع - كه ولى افراد غايب است - پس از پرداخت سهم ديه افراد غايب قصاص انجام شود . همچنين اگر بعضى از ورثه و اولياى مقتول صغير يا مجنون باشند و تأخير قصاص تا زمان بر طرف شدن عذر آنها موجب تضييع حقوق ديگران مىشود و يا در معرض آن مىباشد ، بنابر اقوى جايز است با نظر حاكم شرع پس از پرداخت سهم ديه صغير و مجنون قصاص انجام شود . و اگر همه آنان صغير باشند قصاص توسط ولى آنها از طرف آنها محل اشكال است ، بلكه بايد صبر كند تا خودشان بزرگ شوند و تصميم بگيرند ، ولى اگر تأخير را به ضرر مىداند و مصلحت آنها را در گرفتن ديه تشخيص مىدهد جايز است در گرفتن ديه با قاتل توافق كند ، و در اين صورت صغار پس از بزرگ شدن حق قصاص ندارند .
" مسأله 3237 " اگر كسى دو يا چند نفر را يك دفعه يا متعاقبا بكشد اولياى هر كدام از مقتولين حق قصاص دارند ، ولى بنابر احتياط با توافق يكديگر اقدام به قصاص نمايند تا حقوق همه رعايت شود ، و در اين صورت پس از قصاص هيچ كدام حق مطالبه ديه را ندارند . و اگر اولياى يكى از مقتولين قاتل را عفو كنند يا به گرفتن ديه با او توافق نمايند ، اولياى مقتول يا مقتولين ديگر مىتوانند قاتل را قصاص نمايند .
" مسأله 3238 " قصاص بايد به وسيله شمشير يا مانند آن از آلات قتاله تيز انجام شود كه طرف شكنجه نشود ، و جايز نيست دست و پا و اعضاى او را ببرند ، هر چند او مقتول را شكنجه كرده يا اعضاى او را بريده باشد . ولى ظاهرا كشتن او به وسيله ضرب گلوله به مغز يا وارد كردن شوك الكتريكى كه او را زودتر خلاص و راحت كند نيز مانعى ندارد .
" مسأله 3239 " اگر ديوانه يا بچه نا بالغ كسى را بكشد قصاص نمىشود و حكم قتل خطائى را دارد ، يعنى خويشاوندان پدرى او كه " عاقله " نام دارند بايد ديه مقتول را بپردازند . و اگر عاقلى ديوانه اى را بكشد قصاص نمىشود ، ولى بايد ديه او را بدهد ، بلكه اگر عاقل بالغى بچه نا بالغى را بكشد قصاص خالى از اشكال نيست و احتياط در گرفتن ديه است ، و در كشتن جنين - هر چند روح در آن دميده شده باشد - اين اشكال قوى تر است .
همچنين اگر قاتل نابينا باشد قصاص او محل اشكال است و احوط اكتفاى به ديه است .
اقسام قتل :
" مسأله 3240 " قتل بر سه قسم است :

587