1 - " قتل عمدى " ، و آن عبارت است از اين كه قاتل به قصد كشتن كسى كارى را انجام دهد كه باعث كشته شدن او شود ، يا اين كه با توجه و قصد كارى را كه معمولا كشنده است نسبت به او انجام دهد و او بميرد . در اين قسم از قتل اگر قاتل بالغ و عاقل باشد ورثه مقتول حق دارند قصاص كنند ، مگر اين كه با قاتل بر گرفتن ديه متعارف يا بيشتر و يا كمتر توافق كنند يا به طور كلى او را عفو نمايند ، و چنانچه قاتل به پرداخت ديه راضى نشود فقط حق قصاص دارند .
2 - " قتل شبه عمد " ، و آن عبارت است از اين كه قاتل قصد كشتن كسى را نداشته و با توجه كارى را كه به طور معمول كشنده نيست نسبت به او انجام دهد و بر حسب اتفاق به مرگ او منجر شود ، مثل اين كه به قصد تأديب او را چوب يا تازيانه زند و اتفاقا آن شخص بميرد . در اين صورت وارثان مقتول حق قصاص ندارند و فقط مىتوانند عفو كنند يا ديه بگيرند .
3 - " قتل خطائى " ، و آن عبارت است از اين كه قاتل نه قصد كشتن آن شخص را داشته و نه خواسته كارى را نسبت به او انجام دهد ، مانند اين كه به قصد كشتن كبوتر تيرى را رها كرده و اتفاقا به انسانى خورده و او را كشته است ، يا در رانندگى بدون مسامحه و تخلف با كسى تصادف كرده و او را كشته است . در اين صورت وارثان مقتول حق قصاص ندارند ، بلكه اگر قاتل خود اقرار كرده باشد بايد ديه آن را بپردازد ، همچنين است بنابر احتياط اگر قتل از راه قسامه ثابت شده باشد . ولى اگر قتل با شهادت دو مرد عادل ثابت شده خود قاتل ديه را بدهكار نيست ، بلكه ديه بر عاقله و خويشاوندان قاتل است به تفصيلى كه در مسأله " 3276 " گفته خواهد شد ، لكن اگر قاتل از اهل ذمه باشد ديه - هر چند خطائى باشد - بر خود قاتل است . و اگر خود قاتل يا ديگرى با رضايت خود يا مثلا اداره بيمه به نيابت عاقله ديه را بپردازند ذمه عاقله برى مىشود .
" مسأله 3241 " خودكشى به هر شكل باشد حرام و از گناهان كبيره است ، از حضرت امام جعفر صادق ( ع ) نقل شده كه فرمودند : " هر كس عمدا خودكشى كند در آتش جهنم مخلد خواهد بود " و از حضرت امام محمد باقر ( ع ) روايت شده است : " شخص مؤمن به هر بلايى گرفتار مىشود و به هر مرگى مىميرد ولى خود كشى نمىكند " .
و كسى كه خودكشى مىكند خون او هدر مىرود . و اگر به كسى بگويد : " مرا بكش و اگر نه تو را مىكشم " اطاعت او جايز نيست ، ولى چنانچه اطاعت كند و او را بكشد ثبوت

( 1 ) وسائل الشيعه ، كتاب القصاص ، باب 5 از ابواب " القصاص في النفس " ، حديث 1 . ( 2 ) وسائل الشيعه ، كتاب القصاص ، باب 5 از ابواب " القصاص في النفس " ، حديث 3 .

588