مسائل احياى زمينهاى موات " زمين موات " به زمينهايى گفته مىشود كه به دلايلى چون نبود آب ، باتلاق بودن زمين و ريگزار يا سنگلاخ بودن آن قابل كشت و زرع يا ساختمان سازى نبوده و يا به دليل كوچ كردن اهالى آن به طور كلى متروكه شده است .
زمينهاى موات بر دو قسم است :
الف - " موات بالاصاله " ، و آن زمينى است كه از آغاز تا كنون هيچ گونه عمران و آبادانى در آن انجام نشده باشد .
ب - " موات بالعرض " ، و آن زمين مواتى است كه در گذشته آباد بوده ولى به هر دليل ويران و متروكه شده است .
" مسأله 2856 " زمينهاى موات بالاصاله جزو انفال است و اختيار آن در زمان حضور امام معصوم ( ع ) به دست او است ، و آن حضرت هرگونه صلاح بداند در آنها تصرف مىكند و اجازه احيا مىدهد يا به افراد تمليك كرده و يا اجاره مىدهد . و در زمان غيبت امام ( ع ) اگر حكومت صالح اسلامى و واجد شرايط برقرار باشد ، اختيار زمينهاى موات به دست حكومت است ، و در صورت فقدان حكومت اسلامى يا عدم دخالت آن مسلمانان مىتوانند آنها را احيا كنند ، و هر كس كه قسمتى را احيا كند نسبت به آن سزاوارتر است و ديگران حق مزاحمت او را ندارند .
" مسأله 2857 " زمينهاى موات بالعرض از جهت شناخت مالك بر دو قسم است :
الف - زمينهايى كه داراى صاحب بوده ولى بر اثر رها كردن و اعراض ، ساختمانهاى آن با گذشت زمان خراب شده و عمران آن از بين رفته باشد و در حال حاضر بدون صاحب شمرده شود ، حكم اين زمينها مانند زمينهاى موات بالاصاله است .
ب - زمينهايى كه متروكه شده ولى نه چنان كه از آنها اعراض شده و بدون مالك به حساب آيد ، بلكه مالك آن مشخص است و يا اين كه موجود است ولى شناخته شده نيست

511