به چيزهايى كه مربوط به مصلحت وقف است و در نفع بردن طبقات بعد نيز دخالت دارد اختيار با حاكم شرع است ، و نسبت به چيزهايى كه مربوط به استفاده طبقه موجود است ، اگر آنان بالغ باشند اختيار با خود آنان است و اگر بالغ نباشند اختيار با ولى ايشان است .
و براى استفاده آنان از وقف اجازه حاكم شرع لازم نيست .
" مسأله 2453 " اگر ملكى را بر افراد مخصوصى - مثلا بر اولاد خود - وقف كند تا هر طبقه بعد از طبقه ديگر از آن استفاده كنند ، چنانچه متولى ملك آن را اجاره دهد و پس از آن بميرد ، در صورتى كه مراعات مصلحت وقف يا مصلحت طبقه بعد را كرده باشد اجاره باطل نمىشود ، ولى اگر متولى نداشته باشد و يك طبقه از كسانى كه ملك بر آنان وقف شده آن را اجاره دهند و در بين مدت اجاره بميرند ، در صورتى كه طبقه بعد اجازه نكنند اجاره باطل مىشود ، و در اين صورت اگر مستأجر مال الاجاره تمام مدت را داده باشد مقدار اضافه را از مال آنان مىگيرد .
" مسأله 2454 " اگر ملكى را مثلا بر فقرا يا سادات وقف نمايد يا وقف كند تا منافع آن به مصرف خيرات برسد ، در صورتى كه براى آن ملك خودش يا ديگرى را متولى قرار داده اختيار آن با متولى است ، و اگر متولى معين نكرده باشد اختيار آن با حاكم شرع است .
" مسأله 2455 " اگر واقف كسى را متولى يا ناظر بر وقف قرار دهد نمىتواند او را بر كنار نمايد ، مگر اين كه به وظيفه خود عمل نكند يا در وقف خيانت نمايد . و اگر متولى يا ناظر يكى از صفاتى را كه واقف شرط كرده از دست بدهد خود به خود از توليت يا نظارت كنار مىرود .
" مسأله 2456 " اگر متولى تعيين شده به وظيفه خود عمل نكند يا خيانت نمايد ، اگر با تعيين ناظر امينى از خيانتهاى او جلوگيرى مىشود بايد حاكم شرع ناظر امينى بر او بگمارد ، و اگر نمىشود حاكم شرع بايد به جاى او متولى امينى معين نمايد .
" مسأله 2457 " ملكى كه مقدارى مشاع از آن وقف است و مقدارى وقف نيست اگر تقسيم نشده باشد ، حاكم شرع يا متولى وقف مىتواند با نظر كارشناس سهم وقف را جدا نمايد .
مسائل متفرقه وقف :
" مسأله 2458 " بعد از آن كه وقف با شرايط آن انجام شد قابل به هم زدن نيست ، بنابراين واقف بعد از وقف نمىتواند از مفاد آن برگردد . و اگر واقف هنگام وقف مريض باشد و به همان مرض از دنيا برود بنابر اقوى ورثه او نيز نمىتوانند وقف را به هم بزنند ،

437