مسأله 1763 - اگر مالى را كه خمس آن داده نشده بخرد ، اگر فروشنده بناى خمس ندادن را ندارد و الا چنانچه حاكم شرع معامله پنج يك آن را اجازه ندهد معامله آن مقدار باطل است و حاكم شرع مى تواند پنج يك آن مال را بگيرد . و اگر اجازه بدهد معامله صحيح است . و خريدار بايد پنج يك پول آن را به حاكم شرع بدهد ، و اگر به فروشنده داده مى تواند از او پس بگيرد .
مسأله 1764 - اگر چيزى را كه خمس آن داده نشده به كسى ببخشند ، پنج يك آن چيز ، مال او نمى شود و در صورتى كه بخشنده بنا دارد خمس ندهد و الا مال او مىشود و خمس به ذمه بخشنده تعلق مى گيرد .
مسأله 1765 - اگر از كافر يا كسى كه به دادن خمس عقيده ندارد ، مالى بدست انسان آيد ، واجب نيست خمس آن را بدهد .
مسأله 1766 - تاجر و كاسب و صنعتگر و مانند اينها از وقتى كه منفعت مى برند يك سال كه بگذرد ، بايد خمس آنچه را كه از خرج سالش زياد مى آيد بدهند و كسى كه شغلش كاسبى نيست ، اگر اتفاقا منفعتى ببرد ، بعد از آنكه يك سال از موقعى كه فائده برده بگذرد بايد خمس مقدارى را كه از خرج سالش زياد آمده بدهد .
مسأله 1767 - انسان مى تواند در بين سال هر وقت منفعتى به دستش آيد خمس آن را بدهد ، و جايز است دادن خمس را تا آخر سال تأخير بيندازد ، و اگر براى دادن خمس سال شمسى قرار دهد ، مانعى ندارد .
مسأله 1768 - كسى كه مانند تاجر و كاسب بايد براى دادن خمس ، سال قرار دهد اگر منفعتى بدست آورد و در بين سال بميرد ، بايد مخارج تا موقع مرگش را از آن منفعت كسر كنند و خمس باقيمانده را بدهند .
مسأله 1769 - اگر قيمت جنسى كه براى تجارت خريده بالا رود ، و آن را نفروشد و در بين سال قيمتش پايين آيد ، خمس مقدارى كه بالا رفته بر او واجب نيست .

303