چنانچه بنا كمتر از مقدارى كه از صاحب كار مىگيرد به عمله بدهد ، زيادى آن بر او حرام است و بايد آن را به صاحب كار بدهد و نيز اگر اجير شود كه ساختمان را تمام كند و براى خود اختيار بگذارد كه خودش بسازد ، يا به ديگرى بدهد در صورتى كه كمتر از مقدارى كه اجير شده به ديگرى بدهد ، زيادى آن براى او حرام مىباشد .
مسأله 2225 - اگر رنگرز قرار بگذارد كه مثلا پارچه را با نيل رنگ كند ، چنانچه با رنگ ديگر رنگ نمايد حق ندارد چيزى بگيرد .
احكام جعاله مسأله 2226 - جعاله آنست كه انسان قرار بگذارد در مقابل كارى كه انجام مىدهند مال معينى بدهد ، مثلا بگويد هر كس گمشده مرا پيدا كند ، ده تومان به او مىدهم و به كسى كه اين قرار را مىگذارد جاعل و به كسى كه كار را انجام مىدهد عامل مىگويند و فرق بين جعاله و اين كه كسى را براى كارى اجير كنند ، اين است كه در اجاره بعد از خواندن صيغه ، اجير بايد عمل را انجام دهد و كسى هم كه او را اجير كرده اجرت را به او بدهكار مىشود ، ولى در جعاله عامل مىتواند مشغول عمل نشود و تا عمل را انجام ندهد ، جاعل بدهكار نمىشود .
مسأله 2227 - جاعل بايد بالغ و عاقل باشد و از روى قصد و اختيار قرارداد كند و شرعا بتواند در مال خود تصرف نمايد ، بنابر اين جعاله آدم سفيهى كه مال خود را در كارهاى بيهوده مصرف مىكند و جعاله محجور نسبت به اموالى كه شرعا از تصرف در آنها ممنوع است صحيح نيست .
مسأله 2228 - كارى را كه جاعل مىگويد انجام دهند ، بايد حرام يا بى فايده نباشد ، پس اگر بگويد هر كس شراب بخورد ، يا در شب بجاى تاريكى برود ده تومان به او مىدهم ، جعاله صحيح نيست .
مسأله 2229 - اگر مالى را كه قرار مىگذارد بدهد معين كند مثلا بگويد :
هر كس اسب مرا پيدا كند ، اين گندم را به او مىدهم ، لازم نيست بگويد : آن گندم مال كجاست و قيمت آن چقدر است . ولى اگر مال را معين نكند مثلا بگويد : كسى كه

379