پيدا كند كه قيمت آنها روى هم 105 مثقال نقره يا 15 مثقال طلا باشد ، بايد خمس آن را بدهد ، ولى چنانچه در چند جا گنج پيدا كند ، هر كدام آنها كه قيمتش به اين مقدار برسد ، خمس آن واجب است و گنجى كه قيمت آن به اين مقدار نرسيده است خمس ندارد .
( مسأله 1820 ) : اگر دو نفر گنجى پيدا كنند كه قيمت آن به 105 مثقال نقره يا 15 مثقال طلا برسد ، ولى سهم هر يك از آنان به اين مقدار نباشد ، لازم نيست خمس آن را بدهند .
( مسأله 1821 ) : اگر كسى حيوانى را بخرد ، و در شكمش مالى پيدا كند ، چنانچه احتمال دهد كه مال فروشنده يا صاحب قبلى آن باشد ، و آنها بر حيوان و آنچه در شكمش پيدا شده دست داشته باشند ، بايد به آنها اطلاع دهد ، پس اگر معلوم شود كه مال هيچ يك از آنان نيست احتياط لازم آنست كه خمس آن را بدهد هر چند به مقدار نصاب گنج نباشد و اين حكم در ماهى و مانند آن هم جارى است ، در صورتى كه در محل خاصى پرورش داده شود ، و كسى متكفل غذاى او باشد ، و اما اگر از دريا يا رودخانه‌اى گرفته شده باشد ، اطلاع دادن به كسى لازم نيست .
4 - مال حلال مخلوط به حرام ( مسأله 1822 ) : اگر مال حلال با مال حرام بطورى مخلوط شود كه انسان نتواند آنها را از يكديگر تشخيص دهد ، و صاحب مال حرام و مقدار آن هيچ كدام معلوم نباشد ، و نداند كه مقدار حرام كمتر از خمس است يا زيادتر ، چنانچه خمس تمام مال را به قصد قربت مطلقه به كسى كه مستحق خمس و مجهول المالك مىباشد بدهد ، بعد از دادن خمس ، بقيه مال حلال مىشود .

373