نمايند ، تا نزاع را فيصله دهد .
3 - گنج ( مسأله 1815 ) : گنج مالى است كه در زمين يا درخت يا كوه يا ديوار پنهان باشد ، و كسى آن را پيدا كند و طورى باشد كه به آن گنج بگويند .
( مسأله 1816 ) : اگر انسان در زمينى كه ملك كسى نيست ، گنجى پيدا كند ، مىتواند آن را حيازت كند ، يعنى براى خود بگيرد ولى بايد خمس آن را بدهد .
( مسأله 1817 ) : نصاب گنج 105 مثقال نقره مسكوك و يا 15 مثقال طلاى مسكوك است : يعنى اگر قيمت چيزى را كه از گنج بدست مىآورد مساوى با قيمت يكى از اين دو باشد خمس در آن واجب است .
( مسأله 1818 ) : اگر در زمينى كه از ديگرى خريده گنجى پيدا كند ، و بداند مال كسانى كه قبلا مالك آن زمين بوده‌اند نيست ، و نداند كه تعلق به مسلمان يا ذمى دارد كه خود او يا و ارثش زنده مىباشند ، مىتواند آن گنج را حيازت كند ولى بايد خمس آن را بدهد و اگر احتمال دهد كه مال مالك قبلى است در صورتى كه بر زمين و همچنين بر گنج يا جاى آن به تبعيت زمين دست داشته باشد ، بايد به او اطلاع دهد ، و چنانچه معلوم شود مال او نيست ، به كسى كه پيش از او مالك زمين بوده ، و بر او دست داشته اطلاع دهد ، و به همين ترتيب به تمام كسانى كه پيش از او مالك زمين بوده‌اند ، و بر آن دست داشته‌اند ، خبر دهد ، و اگر معلوم شود مال هيچ يك آنان نيست ، مىتواند آن را حيازت كند ولى بايد خمس آن را بدهد .
( مسأله 1819 ) : اگر در ظرفهاى متعددى كه در يك جا دفن شده مالى

372