مسأله 1797 - كسى كه از اول تكليف ، خمس نداده اگر از منافع كسب چيزى كه به آن احتياج ندارد خريده و يك سال از خريد آن گذشته بايد خمس آن را بدهد و اگر اثاث خانه و چيزهاى ديگرى كه به آنها احتياج دارد مطابق شأن خود خريده پس اگر بداند در بين سالى كه در آن سال فائده برده آنها را خريده لازم نيست خمس آنها را بدهد ، و اگر نداند كه در بين سال خريده يا بعد از تمام شدن سال ، بنابر احتياط واجب بايد با حاكم شرع مصالحه كند .
2 - معدن مسأله 1798 - اگر از معدن طلا ، نقره ، سرب ، مس ، آهن ، نفت ، ذغال سنگ ، فيروزه ، عقيق ، زاج ، نمك و معدنهاى ديگر چيزى بدست آورد در صورتى كه به مقدار نصاب باشد ، بايد خمس آن را بدهد .
مسأله 1799 - نصاب معدن بنا بر احتياط 105 مثقال معمولى نقره سكه دار يا 15 مثقال معمولى طلاى سكه‌دار است ، يعنى اگر قيمت چيزى را كه از معدن بيرون آورده ، بعد از كم كردن مخارجى كه براى آن كرده به 105 مثقال نقره سكه دار يا 15 مثقال طلاى سكه‌دار برسد ، بنابر احتياط واجب بايد خمس آن را بدهد .
مسأله 1800 - استفاده‌اى كه از معدن برده ، اگر قيمت آن به 105 مثقال نقره سكه‌دار يا 15 مثقال طلاى سكه‌دار نرسد ، خمس آن در صورتى لازم است كه به تنهائى يا با منفعتهاى ديگر كسب او از مخارج سالش زياد بيايد .
مسأله 1801 - گچ و آهك و گل سرشور و گل سرخ چون ممكن است معدنى حساب شوند چنانچه احتياطا خمس آنها را پيش از مؤونه سال بدهند بسيار مطلوب است .
مسأله 1802 - كسى كه از معدن چيزى بدست مىآورد ، بايد خمس آن را بدهد چه معدن روى زمين باشد ، يا زير آن ، در زمينى باشد كه ملك است ، يا در جائى باشد كه مالك ندارد .
مسأله 1803 - اگر نداند چيزى را كه از معدن بيرون آورده به 105 مثقال نقره سكه‌دار يا 15 مثقال طلاى سكه دار مىرسد يا نه ، بنابر احتياط واجب بايد به وزن كردن يا از راه ديگر قيمت آن را معلوم كند .
مسأله 1804 - اگر چند نفر چيزى از معدن بيرون آورند ، چنانچه بعد از كم كردن مخارجى كه براى آن كرده‌اند ، اگر سهم هر كدام آنها به 105 مثقال نقره سكه دار يا 15

238