به دستور تا يك درهم ومضر امعا ومصلحش كثيرا لالا رازى گويد گياهيست كه از مكه خيزد وبخور ثمر او جهة بواسير ودرد مقعد وشرب او جهة رفع سيلان خون نافع ومضر مثانه ومصلحش تخم مورد است لامى صمغ درخت هنديست خوشبوى شبيه ببوى مركب از بوى مرد مصطكى ودر رمك ما بين سفيدى وزردى در آخر دويم گرم وخشك ومصخن وملطف ومفتح سدد ورافع بلغم وجهة شكستگى اعضا وامراض بارده وطلاى او جهة جراحات وتحليل ورمها واعيا وقطع رايحهء بد نافع وبا آب مورد جهة تقوية اعضا وسرعة حركة اطفال مؤثر وبخور او عرق آرنده ومصدع محرورين ومصلحش گشنيز وقدر شربتش نيمدرهم است لاجى اسم هندى هيل است لاجورديه صامر يوماست لاذور ولاجورد است لاغثورس غرساوش بيونانى بشريانى ولاغونى ارنب بريست يلاغثورس بلاسيوس بيونانى ارنب بحريست لاريطو طاون عرطنيثاست لاسورس بيونانى ما هو دانه است لاتك اسم هندى كرسنه است لاك اسم فارسى لك است لاك پشت اسم فارسى سلحفاة است لاله ختائى اسم فارسى حماحم است لبلاب اسم جنس تا نباتيست كه شام لى امميد شده بمجاور آويزد وهر چه بزرك باشد كثر گويند وكوچك را صغير ولبلاب كبير سفيد وسياه مىباشد سفيد او را كلش سفيد وشبيه بشاخ حجامست وتخمش سفيد وبرگش مانند برگ لوبيا ودر تنكابن ككو نامند وسياه را گلش بنفش ودانه اء سياه ولبلاب صغير اقسام است سفيد وزرد وسرخ وكبود مىباشد وبرگ همه ريزه وگلش كوچك وتخمش در غلاف سياهى مايل بسرخى وقسمى از اآن پى ثمر وساق جميع اقسام كبير وصغير شير داراست ومركب القوى ونزد جالينوس در دويم سرد وخشكند ونزد ابوحيان بن ماسويه كرم است وآن مفتح سدد وملين طبع ومحلل وآب او مسهل مرة الصفرا وچون بجوشانند تقتيح او غالب واسهال او كمتر وآب افشردهء آن بعكس است وبرگ كبير سفيد او مسمى بحبل المساكين است جهة جراحات عظيمه وسوختگى آتش ودردسر وامراض سينه وآب او جهة سرفه وقولنج حار وبا خيار شنبر جهة ورم مفاصل واحشا وقرحهء امعا وربو بيعديل وسه درهم از كل او جهة قرحهء امعا وضماد برگ تازه او جهة درد سپرز ومطبوخ او در روغنها جهة تحليل او رام دردها وسعوط عصارهء او با اير ساونطرون وعسل جهة درد سر كهنه وبا روغن زيتون جهة درد گوش وچرك آن وبا موم وروغن جهة سوختگى آتش مفيد است وقسم سياه را عصاره اش سياه كنندهء موى وبرگش جهة قروح خبيه وگل قسم اخير كه پى ثمر است اشاميدن وفرزجهء او تدرحيض وبخور او بعد از طهر مانع حمل وآب او شديد الحرارة وحدة وسترندهء موى وكشندهء وقمل وبيخ او با شراب جهة گزيدن رتيلا وبرگ تازهء مطبوخ او جهة التيام جراحات خبيثه وسوختگى آتش مفيد واز ضف كبير انچه برگش بات خشونت ودراز مايل بسياهيست مسمى بشجيمه است سرد وخشك وجهة سرفه وقولنج ودرد سينه وتبهاى مزمنه وتب ربع وسپرز وربع رطل از آب او ياد ودرهم مفره قاطع نزف الدم جميع اعضا وخشك او زافع قروح خبيثه وتازهء او التيام دهندهء جراحات است واقسام لبلاب مضر عصب ومثانه ومصلحش شكر ومانع حمل وقاطع حيض است وقدر شربتش از آبش از يكوقيه تا سى درهم ولبلاب صغير باقوة محلله وقابضه ومسهل مرة الصفر او اسم از ساير اقسام ورافع سرفهء كه با پيوسته طبع باشد وقولنج حار ومحلل ورم مفاصل وبا خيار شنبر جهة او رام احشا وتقيح سدد واكثر تبها نافع وقدر شربت از آب او تا نيم وطل است با بيست درهم نبات لبج اسم عربى درخت عظيميست ودر صعيد مصر كثير الوجود شبيه بدرخت چنار وثمرش كوچك وسبز وبعد از رسيدن شيرين مىشود وبا كراهت طعم وبرگش مايل بدرازى ومعروفى است بسميت است واهل مصر سميت درا ونيافته‌اند وابن جزله مؤلف منهاج قسمى از آزاد درخت دانسته‌اند ونزد مؤلف حاوى الادويه سدابست در دويم سرد وخشك وشرب ودز ورا وقاطع نزف الدم ورافع درد دندان وطلاى او مقوى موى وبا شراب محلل او رام وبالادن ومورد جهة جبر وكسر وضربه وحركت استخوان از مفصل ودود او جهة گريزانيدن وهوام مؤثر وخوردن ثمر او مقوى معده وحابس اسهال ومصدع ومورث ثقل سامعه است لبن به فارسى شير وبتركى سود نامند مركب القوى ومشتمست بردنية ومائية وخبيه ودموت او در اول كرم وخشك است ومائية در دويم سرد وتر وجنسيت در اول سرد وخشك است پس شير هر حيوانى در كرمى وسردى رطوبت ويبوست بحسب غلبهء يكى از اجزاء ثلثة متقاوت مىباشد وشير اكثر حيوانات بانفراده مذكور مىشود وامور كليه ومشتركه در اينجا مرقوم ميكردد وهر چه در تغذيه انسب است از حيوانيست كه اقرب بولادت انسان باشد لهذا شير گاو بهتر از ساير است وبعد از آن شير بز وگوسفند وآهو وشتر از الاغ واسب وخرگور وخوك وغيره در مداوى اقوى اند واز گاو وگوسفند وبز در تغذيه وهمچنين به سبب تعليف وسن وفصل مختلف مىباشد چه هر گاه بمسكرات ومخدرات تغذيه حيوان كنند مثل قنب وخشخاش ومانند آن شير آن مخدر ومسكر مىشود واز تعليف بمسهلات وقوابض ومبرادت ومرطبات ومسخنات ومغلظات وملطفات وامثال آن اثار او متبدل ميكرد وشير تازه دوشيده با حرارت لطيفه است واو بعد از گوشت وتخم نيمبرشت موافق ترين اغذيه وهر چه خيبه در او غالب باشد مسدد است والا مفتح وطلاى اقسام او موافق ورم مقعد وقرحه ودرد آن وقرحهء مثانه واو رام عانه درحم است واستعمال شير بعد از ترشيها وبا آن وميوهاى تازه وماهى وپياز وامثال آن جايز نيست حصاد دامى كه از معده نگذشته

228