باشد چيزى خوردن وخوابيدن مفسد او وبا وجود اخلاط فاسده در بدن استعمال او را مهلك دانسته‌اند وقبل از انقضاى چهلروز از ولادت ودر زمستان به سبب غلظت او وقريب الولادت را به سبب غلبهء مائية استعمال جايز نيست وآخر فصل بهار تا اواسط تابستان استعمال او اولى است واكثار او مورث تبها ومولد قمتل وبجهة صوت سريع الاستحالة بدخانيه ودر اماكن حاره ومعده ضعيف باعث مضر تست وموافق سوداو ميين ويا بس المزاج ومعتادين افيون و قليل او در اغذيه وكثيرش در ملين طبع قويتر است ومجموع شيرها ملطف وجالى ورافع اخلاط سوخته وموافق اعضاى تناسل اند لبن البقر شير گاو است وگاميش از جنس اوست واغلظ از آن هر دو ادنية غالب ومائيته وجنبيه كمتر ومايد عتدال وغليظتر از ساير وتازه ودوشيدهء او كه سرد نشده باشد بنوشند مبهى ومسمن ومنضج وسريع الضم وكثير الغذ ونيكو كنندهء رخسار ومولد منى ومدر فضلات ومقوى جوهر دماغ وترياق سموم است بقى وحافظ رطوبات اصلى وملين طبع ومرطب دماغ وجهة سحج ونسيان وغم ووسواس وتقوية بدن وقرحهء ريه وسل كه بى بت خلطى باشد وامراض بيسى وجرب وقوبا وحكه وجذام و مطبوخ او با رنج جهة طول عمر وبا كردكان وخرما جهة فربهى كرده وبدن وداغ كردهء او بآهن وسنگ تفته جهة اسهال وقطور وطلاى او جهة اكثر امراض چشم نافع وى مايوس العلاج از مداومت او صحت مى يابد وباكندر جهة طرفه وبا انزروت جهة ناخنه وسبل وشرتاق وطلاى او با سفيد اب قلعى جهة نقرس واو رام حاره مجرب وبا افيون وموم وروغن زيتون رافع درد نقرس حار وقدر شربتش از نيم رطل است تا يكرطل ومضر صاحبان سپرز وورم احشا وجگر وضعف عصب ودرد سر وسدر وصرع ومضر دندان وزنان آبستن وصاحبان خفقان رطوبى ومنجر واكثار او مورث سنگ مثانه وكرده وتولد قمل وبرص وسريع الاستحاله بخلط غالب معده ومصلحش نگردد وعسل وشرب او باشد وشكر مانع انجماد اوست وچون منجمد كردد باعث لرز وقشعريره وعرق سرد وغشى واختلاط عقل وخناق مىشود ورافع آن قى ومعرفست وسكنجبين عسلى وسركه ممزوج به آب فودنج وبه دستور تخم كرفس وعسل با آب گرم است وشربت پنير مايه را تا بقدر يك مثقال از مجربات شمرده اند لبن الضان مشير گوسفند است ودهنيه وخبيه او غالب وغليظتر از شير گاو وبهترين او از ميش سياه ودر تقوية باه وتدارك مضرت جماع وادويهء سميه وتقويه جوهر دماغ ونخاع وقرحهء ريه وامعا ونفث الدم مؤثر وبا روغن بادام وصمغ عربى جهة سرفه مجرب ودر ساير افعال ومضرات مانند ساير بسرهاست لبن المغر شير بز است ومائية او غالب وبردده ورطوبه او زياده ومدر فضلاة وجالى ومرطب ودر جراحت ريه وحلق ومثانه وتبهاى مزمنه ودق وغرغرهء او جهة ادام لهة وخناق انفع وسى مثقال او تا چهل وپنج مثقال با دو مثقال كثير او نيم مثقال رب سوس وصمغ بادام جهة نفث الدم وسرفه وعلل سينه مفيد است ودر ساير افعال مانند شير گاو واز آن لطيفتر ولدلش شير گاو است وبه دستور عكس او لبن النسا شير زنان موافق ترين شيرهاست واز مرضعهء ودختر سردتر است ومدر بول ومرطب دماغ وحنجره ومفتح سده ء خيثوم ورافع سل وپيوسته سينه وصرفهء بيسى وسعوط او جهة خشكى دماغ وبيخوابى وسرسام وواختلاط عقل ومضاد قطور او جهة درد چشم وخشونت پلك وترطيب دماغ ودرد گوش وورم وقرحهء او مفيد وقدر شربتش از دو دقيه تا نيمرطل وبدلش شير الاغ است وچون شير حامله را بر روى قمل بدوشند وقمل بميرد يا در زير آن بماند آنزن بدختر حامله خواهد بود وبعكس او جايز واز مجرباتست وبهترين شير زنان وساير البان آنست كه چون بر روى ناخن بريزند جمعشود وبا چسبندگى باشد باعتدال قوام لبن اللقاح شير شتر است ودهنية او جهة شده اشراج از او جدا نمىشود ولهذا كرم رقيق ومايل بشوريست مفتح ومدر بول وزرداب كه ماء الصفر نامند وبا شكر مقوى بدن وصاف كنندهء بشره ومحرك باه واشتها وجهة سده وبيوست جگر او رام صلبهء باطنى وضيق النفس وربو واستسقاى زقى وطبلى وعلل سپرز وبواسير نافع وچون بابول شتر بياميزند مسهل زرداب وبايد بتدريج ازود وقيه بنوشند تا يكرطل رسد ودر او رام صلبه با روغنهاى محلله بنوشند وناخذ روغن ناردين وبادام تلخ وپسته وامثال او وبايد شتر را تا ده روز قبل از استعمال شير او تعليف برازبانه وكنگر وكاسنى ودرمنه وامثال او نمود لبن الاتان شير الاغ است مائية او غالب وبغامت قليل الجنبية ودهنية وسردترين شيرها وبسيار مرطب ومبرد است ومفرح وجالى ومفتح وبطيئ الهضم الاستحاله بخلط غالب معده وجهة سل ودق وهزال بيسى وسرفهء حاره ونزلات تند وعسر النفس حار ونفث الدم والتهاب خون وصفرا وجراحت رحم ومثانه وآلات بول وحرقة البول وقرحهء امعا وزحير وحقنهء او جهة جراحت امعأ ورحم واسهال وموى خصوصا با قابضات ومضمضه او جهة تقوية لثه ودندان وضماد او جهة او رام حار ظاهرى وباطنى خصوصا با زعفران وجهة دمعه وسلاق مفيد ومضر مرطوبين ودرد سر بارد ومصلحش كل انگبين وقدر شربتش او زد وقيه تا نيم رطل است با شكر وكثيرا وروغن تخم كدو ورب سوس وامثال آن وتعليف او باشياى مناسبه هر علتى شرط است وبدلش شيرتر لبن الرماك شير ماديانست جبنيه او كمتر وگرمتر از ساير شيرها ومفرح ومحرك باه واشتها ومدر حيض وبول وموافق قرحهء مثانه ومجارى بول وحقنه او منقى قرحهء رحم وحمول او بافشارهء عاج بعد از طهر معين حمل عاقر است واز خواص اوست كه در هر سالى كه قليلى از او باطفال دهند در آنسال آبله بر نيارند واگر برارند زياده هر چند عدد نباشد واز مجربات مكرره است وترش كردهء شير مادينرا قمر نامند ودر اكثر افعال قويتر از اوست لبن الخنازير شير خوكست نزد بعضى بغايت ممدوح وموافق سل ودق ومورث بهق ووضح است لبن الغزال ولبن الحمار الوحش

229