وخاكستر آن را جهة التيام زخمها مجرب دانسته‌اند ودانه او مقوى دل ومعده وجگر ورب كدر قويتر از دانه او وبدلش بوزن او صندل سرخ ومثل او بقم كاكنج به فارسى عروسك پس پرده نامند واز انواع عنب الثعلب است وبستانى او را نبات مانند او وبرگش عريضتر وبزرگتر ودر قوه مثل او وسر شاخهاى او نگون وثمرش در غلاف سرخى وشبيه بمثانه ودانه اش بقدر فندقى وبعد از رسيدن سرخ مىشود وگل او سفيد مايل بسرخيست وجبلى او را برگ مانند برگ سيب وغبار آلوده وسياه وساقش با رطوبت چسبنده ونبات او را بزرگتر از بستانى وكل او بسيار سرخ ودانه اش زرد مايل بسرخى ودر غلاف زردى ومنتش وسنگلاخها واو را كاكنج منوم نامند ودر تخدير قويتر از خشخاش ومدر بول ويك مثقال او منوم وزياده از آن مورث اختلاط عقل وجنونست ومراد از مطلق كاكنج بستانى اوست ومستعمل از آن پوست سرخ دانه وقوتش تا سه سال باقيست در آخر دويم سرد وخشك ومدر بول ورافع امراض كرده ومثانه وقرحه آن ومخرج صفرا بادرار ومصلح حال جگر ورافع ربو وعسر نفس واقسام كرم معده ومداومت ان هر روز بقدر يك مثقال جهة يرقان مجرب وبلع كردن هفت عدد وامة آن را بعد از پاكى از حيض جهة منع حمل مجرب ميسازند وبهترين او از برنج است وطريق آنست كه حبوبات را مهرا پخته صاف نموده ودر شيشه كنند وتا چهلروز زياده بر آن در اقبال گذارند واو جالى ومقوى اعضا ومسكن حراة خون وصفرا ومضر معده ومصلحش وعسل وكلقند است گاو زبان اسم فارسى لسان الثور كاه ربا كهرباست كافور يهودى وكافوريه ريحان الكافور است ونزد بعضى كافوريه اسم اقحوانست كافور موتى قسم ناصاف كافور است كافور الكعك زربنا داست كاسلس اسم يونانى جوز است كاسوس خشخاش زبديست كامالاون ماذريون سياه است كاشم رومى سياليوس است كاسر الحجر قلب است كاجل اسم هندى وثمد است كاونجى اسم هندى شونيز است كان اسم هندى شكر است كالون اسم هندى قسمى از ارز است كالهرى اسم هندى هليلهء كابلى كاشيرا اسم هندى عصارانست كازر اسم هندى جرز است كار همه اسم هندى مطبوخات مسهله ومنضجه است كال سانوا اسم هندى ساد او رانست كاى بيل اسم هندى فنابريست كالى بلغة هندى سياه است كاجر اسم هندى تخم زردك است كاكيرا او ككره اسم هندى سرطانست كاى اسم هندى بفراست كاكوند اسم هندى كثير است كالوت اسم هندى نوعى از پيش است كاك اسم هندى كات است كاندى اسم هندى قصب السكر است كاو اسم فارسى خندريلى است كاهو اسم فارسى حنس است كاو رس اسم فارسى جاورس است كاچيره وكافشه اسم فارسى احريض است كاو دانه اسم فارسى گرسنه است كاو دار واسم فارسى جاوزين است كاو زهره اسم فارسى حجر البقر است كابيش اسم ديلمى خلد است كاغذ اسم فارسى قرطاس است كاه اسم فارسى بتن است كارتنه اسم فارسى عنكبوتست كاسه شكنك اسم فارسى شقايق النعمات گاو چشم اسم فارسى اقحوانست كبر نباتيست خار دار وپر شاخ وبرگش باريك وگل غلاف او مثل زيتونى وگلش سفيد ودر وسط وچيزى شبيه بموى وثمرش كه خيار كبر نامند از بلوط درازتر وتخم او زرد وبا رطوبت لزجه ودر خرابها وكوهها بسيار مىباشد وبيخ او وپوست بيخ او قويتر از ساير اجزا ودر سيم گرم وخشك ومفتح سدهء جگر وسپرز وقاطع اخلاط لزجه ومقوى احشا وبهترين ادويهء سپرز خصوصا پروردهء او با سركه وعسل محلل رياح وترياق سموم ومدر مرة السودا وجهة فالج وامراض باردهء دماغى ومفاصل نافع وبا ادويهء خوشبو مثل سنبل الطيب واذخر وعسل ومحلل بلغم سينه ومخرج آن وغرغرهء طبيخ او رافع بلغم اعضاى تنفس وضماد تازهء او رافع فسخ عضل وعصب وخشك او رافع قروح خبيثه وبا ادويه مناسبه محلل او رام صلبه وخنازير وبا سركه رافع بهق وقوبا وبا آرد نرمس محلل ورم سپرز وبخور او رافع بواسير ومضمضهء طبيخ او با سركه وخوابيدن او جهة در دندان نافع وبطلميوس در كتاب زينت فرموده اند كه چون بيخ كبر را نرم كوبيده با مثل او روغن كنجد وبوزن او آب بجوشانند تا آب بالتمام وروغن تا نصف بسوزد پس او را بر سر ضماد غليظى كنند موى را سياه كند وهرگز سفيد نرويد ومجرب دانسته وثمر او قبل از شكفتن كه گل كبر نامند در دويم كرم وخشك وملطف ومقطع در جميع افعال مانند بيخ او واز آن ضعيفتر است وذرور او رافع نواصير چشم وخيار كبر كرم وتر وتخم او در سيم گرم وخشك وخيار رسيدهء او بدون خائيدن دانهء او ملين طبع وترشى گل وخيار او محرك اشتها وجالى بلغم ومتفح سدهء جگر وسپرز ومصدغ محرورين وخيار غير پروردهء آن بسركه مفسد معده است وساق وبرگش در آخر اول گرم وخشك ودر افعال گرم وخشك ودر افعال ضعيفتر از گل او ومحلل خنازير ونواصير چشم است وعصارهء او كشنده اقسام كرم معده وضماد او بازفت رافع قروح شهديهء سرو قروح خبيثه ومحلل قوى خنازير وساير او رام بلغمى است

214