قيقهر صمغيست شبيه بسند روس وبدبوى وبد طعم وبهندى رال وبه فارسى لعل معيرى وبه عربى شجره نامند وتميمى گويد اسم عبرانى سند روس است وسيم گرم وخشك ومدر حيض ومخرج جنين ومنقى دماغ وبا ماء العسل جهة صرع واستقسا وربو وپنجروز متوالى اشاميدن او با سكنجبين وبا آب جهة سپرز ورفع فربهى بدن وسنون او جهة درد دندان از مجربات واكتحال او جهة ضعف باصره ورفع آثار چشم ومرهم او جهة جراحات مزمنه وتاصور مجرب وقدر شربتش ربع درهم است قيقاس سيسارونست قينا گياه خرفه است قيموليا طين قيمولياست قيرس اسم يونانى موم است قيطاقون نرمس است قيوند قاوند است قيروطى شامل موم روغن است اعم از اينكه ساوج باشد با مركب از ادويه حرف الكاف كافور صمغ درختيست واقسام مىباشد ورياحى آن سفيد مايل بسرخى وشبيه بمصطكى ومسمى باسم پادشاهيست رياح نام كه اول كافور را يافته بود واين قسميست كه بظاهر درخت بروز مىكند وقبصورى او بسيار سفيد وصفايح وصاف ودر جوف درخت يافت مىشود وكافور موتى از ريزهاى چوب حرف درخت از جوشانيدن او بهم مىرسد او تيره رنگ وناصاف است ودرخت كافور مخصوص بلاد سر اندسپ است ودر غايت بزرگى مىباشد به حدى كه بر صد سوار سايه كمتر مىباشد وهميشه سبز وچوب او سفيد وسبك وبيشكوفه وپى ثمر است واز چوب او جهة پادشاهان سرير ميسازند والخاصية هوام وپشه وقمل وكيك پيرامون او نميكردد وگويند سبب كم يا بى او انست كه از جهة گرمى هواى آنمكان پلنگ ومار هميشه مجاور آندرخت اند وآبى كه در حين قطع درخت از او ميچكد مسمى بكاء الكافور است در غايت شدى رايحه وغليظ ومايل بسرخى ودر سيم گرم وخشك وجالى چرك بدن وظروف وجامه است ومگس نزديكى باو نمىكند ورافع درد استخوان ومفاصل وامراض بارده ومصدع ومصلحش روغن بنفشه است وكافور سيم سرد وخشك ومفرح وقاطع نزف الدم اعضا ورعاف واسهال حار وعرق ورافع تشنگى والتهاب جگر وقرحهء ريه وسل ودق وحرفة البول وجميع امراض حاره ومقوى حوس محرورين وترياق سموم حاره ومنوم صاحبان دماغ حار وبا مشك وعنبر مقوى روح حيوانى مبرود المزاج وسعوط او با آب گشنيز جهة رعاف وبا آب كاهو جهة رفع بيخوابى محرورين وبا روغن گل جهة او رام حاره وسنون او جهة دندان كرم زده وقلاع وذر ور او جهة قروح خبيثه وساعيه وبا ادويهء مناسبه جهة زخمهاى حاره وجراحت تازه وقطع او وتسكين درد مجرب واكتحال او جهة رمد وطلاى او جهة دردسر صفراوى وشدت حرارت روح دماغى وضماد او بريا قوخ وپيشانى جهة رعاف مجرب ومضر باه ومولد سنگ بمثانه واكثار او قاطع غسل واشتها ومورث سفيدى موى ومصلحش عنبر ومشك وادويهء حارهء خوشبو وبسيار بوئيدن او مورث بيخوابى ومصلحش روغن سوس وگل وامثال آن وقدر شربتش تا يكدانكست ودو مثقال او قاطع باه ومفسد معده وگويند اينقدر قاتل است وبدلش دو وزن او طباشير ويكوزند او صندل سفيد است وكافور مصنوع كه از موم قدر دو درهم وحجر الرخام ده درهم وروغن بنفشه نيمدرهم وقدرى كافور ترتيب ميدهند فرق او با كافور اصلى ثقل وچسبندگى مصنوع است وبوى اصلى غير مصنوع شبيه ببوى پوست ليمو وترنج است كاشم اسم فارسيست وبيونانى ليف طيون ودر ديلم ريزهء كوهى نامند منبتش كوههاى بلند جنگل دار است ساقش باريك شبيه بساق شبت وپركره وبرگش مانند برگ اكليل الملك واز آن نرم تر وخوشبوى وبرگ ما عالى ساق باريكتر وپر شكاف تر وآخر ساق چتر دار وثمرش سياه واز باديان باليده تر وتند طعم وبا عطريت وبيخش شبيه به بيخ انجدان وخوشبوى ومستعمل تخم وبيخ اوست وقوتش تا سه سال باقيست ودر سيم گرم وخشك ومفتح سدد ومحلل رياح ومنفخ خلط خام وتقوى معده ومسهل اقسام كرم معده وامعأ ومدر بول وحيض وترياق سموم وهاضم ورافع استسقا ورطوبت معده ودردهاى بارده ومخرج جنين واهل روم بجاى فلفل داخل اطعمه ميكنند وبسيار ملطف لحوم است وجهة عسر بول واحتباس حيض وسنگ مثانه وخون منجمد در معده ومثانه وسرفه وربو وعسر نفس وتحريك اشتها واعانت بر حمل وطلاى او جهة عرق النسا وفالج وساير امراض بارده نافع ومضررت ومصلح آن كثيرا ومضر مثانه ومصلح آن رازيانه وقدر شربتش دو درهم وبدلش زيره وتخم كرفس جبلى وتخم زردك است كادى اسم هندى است وبه عربى كدر نامند ودر حوالى عمان ويمن كثير الوجود شبيه بدرخت خرما وبرگش صلب وقوى ونرم وطويل وسر بركها تند وثمرش مانند غلافى ودر غلافى چهار عدد دانه شبيه بدانه خرنوب وشكوفه او مانند شكوفه خرما وبغايت خوشبو واو را كبوره نامند وبعد از شكفتن درد روغنها پرورش ميدهند ومسمى بدهن الكادى وجهة درد كمر ومفاصل ورياح وجذام نافعست وكادى در آخر دويم گرم وخشك ونزد بعضى معتدل ومقوى بدن وحواس وبا تفريح ورافع خفقان واعيا وماشراو بثور جگر ومسكن دردهاى صعب وشربت ان كه چوب آن را كوبيده بجوشانند وآن را با شكر بقوام آورند جهة آبله وحصبه بهترين ادويه است واهل هند را اعتقاد انكه چون شربت كدر را بنوشند زياده بر نه عدد آبله بر نمى آيد

213