نيز نامند عين الاعلى اقحوانست عيسوب اذان الفار است عينيه بلغة اندلس رعى الحمام است عين السرطان سپنتانست عين الحجل بلغة شام صغير اقحوانست عيدان اسم جنس شاخ نباتاتست وبلغة شام دار شيشعانرا نامند عيرزان زعرور جبلى است عيثام اسم عربى درخت غربست ونزد بعضى درخت چنار ونزد بعضى سفيد داراست عيدان البطباط اذان الغنر است عين الحيوان بلغة اكسيريان ابيق است عين الهر سنگ مشهوريست ودر طب نفعى از آن ذكر نكرده اند حرف الغين غافت بثاء مثلثاه وكسر قاء سكوفه گياهيست كبود مايل به بنفشى وطولانى وتلخ وبا عفوصة وبرگش دراز وعريض وزغب دار واز وسط برگها شاخ مجوف ؟ ؟
دار ميرويد وقوتش تا سه سال باقيست در دويم گرم ودر اول خشك ولطيف وجالى ومفتح سدهء جگر ومقوى معدهء جگر ومدر حيض وبول وشير وعرق ومسهل اخلاط سوخته وحاره ورافع تبهاى مركبه وسدهء سپرز وجگر وذر ور آن مجفف والتيام دهندهء زخمهاو حمول او مدر وقوى حيض وگويند مضر سپرز است ومصلحش انيسون وبدلش متل او اسارون ونصف او افسنتين وشربت او سه درهم ودر مطبوخ هفت ورهم است غار درختيست كه تا هزار سال باقى ميماند ونزد يونانين بغايت محترم بوده برگش خوشبو وشبيه به برگ زيتون وقسمى از آن شبيه به برگ بيد وثمرش بقدر فندقى وپوست او رقيق وسياه ومغز تخمش سرخ مايل بزردى وخوشبو وتلخ ودر آخر دويم كرم وخشك ودانه او كمتر از ساير اجزا وطبيخ برگ او موافق رحم ومثانه وضمادش جهة گزيدن زنبور وبانان وبه دستور با آرد جو برشته جهة تسكين دردهاى حاره ومضمضهء طبيخ او با سركه جهة درد دندان و پاشيدن آب او در خانها جهة گريزانيدن هوام وآشاميدن او مقى وافتراش او باعث گريختن هوام ومگس است وحب الغار محلل ومدر وترياق جميع سموم وكشنده جنين ومقوى فهم ورافع ربو وضيق النفس وسرفه كهنه ورياح غليظه ومغص وقولنج وامراض جگر وكرده ومثانه و حصاة وسپرزه وسواس وصرع ودرد كمر مفاصل واحتباس حيض وبا عسل جهة قرحهء امعا وريه وقطور او با روغن گل وسركه جهة كرانى سامعه و روى وطنين وضماد او جهة بهق وتحليل او رام بارده مفيد وقدر شربتش يك مثقال وبدلش ساوج است يا حب محلب يا خنطيا تا بادام تلخ ومرخى ومصلحش انيسون ومضر سينه ومصلح او كثيرا وفرزجهء حب الغار مسقط جنين وسعوط او جهة لقوة وجلوس در طبيخ او جهة امراض مقعد ورحم نافع است وپوست بيخ درخت او بقدر نه قيراط جهة اخراج حصاة وامراض بادرهء جگر نافع وبا خود داشتن چوب او باعث قضاى حاجتها وقوب علسه وازدياد جاه وشستن بدن با آب او در حمام سبطل سحر وگويند چون قبل از طلوع وآفتاب روز چهارشنبه بخور كنند كسى كه مفقود الزوج باشد ازدواج ميسر كردد ومجرب دانسته‌اند وروغن غار كه دانهء او را پخته آنچه بر روى آب ايستد بردارند ويا از عصارهء برگ تازه ودانهء او با روغن زيتون ترتيب دهند مفتح دهنهاى ركها ومحلل ورافع اعيا ودرد عصب وقشعر برهء بتهاى بارده ودرد گوش ونزلات وجرب وحكه وتوباى بلغمى وداء الثعلب وقروح ابريه احتلاج اعضا وسعوط او جهة شقيقه وشرب او كشندهء كرم معهد ومغثى است ونوعى از غار مىباشد كه بيونانى خاما ذافتى گويند ساقهاى او بلندتر وبرگش عريضتر وخشونت بيشتر ودر مغرب با او دياغت ميكنند حمول عصارهء او مدر حيض وشرب برك او با شراب مسكن مغص است غاليون در قانون ذر حرف عين مذكور است وبلغة يونانى بمعنى عاقد اللبن است چه آن نبات حكم پنير مايه دار در بستن شير برگش دراز وگلش زرد وريزه وانبوه وخوشبو نزديك آبهاى ايستاده ميرويد در اول گرم ودر دويم خشك وحابش نزف لدم وضماد گل او جهة سوختگى آتش وقطع خون جراحات وبا روغن گل جهة اعيا نافع است وبيخ او در آخر اول كرم ودر دويم تر وبغايت محرك باه است غاز اسم فارسى نوعى از مرغابى است بزركتر از اردك در افعال مثل بط واز آن گرمتر وغليظتر وروغن او محلل ومفتح وجهة رياح وپيچش شكم واستسقا ودرد مفاصل شربا وضماد نافع است غاليس بلغة يونانى بمعنى منتن الرايحه است ودر قانون در حرف عين ذكر يافته وغالوسيس بو او نيز آمده ودر طبرستان پلهيم نامند ودر بستانها وخرابها بسيار ميرويد وبقدر ثبات انجره وبرگش باملاست وبدبوئى وگلش سفيد وچترى مانند گل شيت وثمرش بقدر عنب الثعلب وبعد از رسيدن سياه وپر آب مىشود ودر دار المرز سركه را به آن رنگين ميسازند وبيخ او سفيد وبا نجويف در سيم گرم وخشك ومحلل واو رام خنازير صلبه وسرطان وقروح خبيثه وورم مزمن انتيان خصوصا چون برگ وشاخ او را با سركه روزى دو بار ضماد كنند وخوردن ساق او بجاى سبزى جهة سرفهء كهنه وبهق وضيق النفس وربو ودرد سينه بيعديل وچيزى ديگر قايم مقام او ندانسته‌اند ومفتح سدد ومفتت حصاة ومدر بول وحيض ومحلل رياح وجهة جرب وحكه وبالخاصية جهة علل صفرا وى مفيد وشربتش تا پنج درهم وآب او با روغن زيتون جهة پاك كردن چرك معاون مؤثر است ويقتع بيخ او بقدر ده درهم مسهل قوى بلغم وسوداوى رقيق وسريع العمل است غاريقون چيزيست شبيه بيخ واز جزاير درياى روم آورند ودرجوف درختهاى انجير وخمير وامثال آن به سبب تعفن متكون مىگردد وماننده قاو كه از درخت بلوط

189