از فاشر او ضماد وبرگش جهة زخمهاى حيوان والتواى عصب نافعست فالچيقن لغة يونانى وبمعنى وداء الرتيلاست از يك بيخ نبات او دو سه شاخ ميرويد ودر بعضى مكان متفرق ودر بعضى مجتمع ميباشند وبرگش باريك وگلش سفيد وشبيه بسوسن واز آن كوچكتر وتخمش سياه وشبيه بنصف عدسى واز آن باريكتر وبيخش كوچك وباريك وزرد وبعده از خشكى سفيد مىشود ودر سيم گرم وخشك وبرگ وتخم وگل او جهة گزيدن رتيلا وعقرب ورفع مغص سريع الاثر است فايند در سكر مذكور شد ودر فايند سنجرى وخزاينى اختلاف كرده اند وگويند معمول از شكره وآرد جو خزائيست وبى آرد جو سنجرى وآن منسوب بسجستان واز ترنجى صاف ترتيب ميدهند وگويند منسوب بشجر نصبم شين وجزم حاى مهمله است كه بلدى از عمانست در حرارة معتدل وبا رطوبت وملين طبع وجهة سينه وسرفه مفيد است فافير بلغة مصرى قسمى از برويست كه از او كاغذ ميسازند فاخته مرغيست خاكسترى رنگ وطوق دار غريب بكبوتر در آخر دويم كرم وخشك ومهراى او جهة فالج ورعشه وامراض عصبانى ورياح غليظه وتفتيح سدد نافع ومورث بيخوابى وكباب او دير هضم مصلحش شكر وروغنها وسركه است وقطور خون كرم او جهة بياض چشم مؤثر وزبل او جهة گلف وبا سركه جهة تحليل ونضج او رام مفيد است فاسى تخميست سرخ وخميده وتلخ وغلاف او مثل غلاف حزنوب وبرگش مثل برگ نخود ودر ميان گندم وجو ميرويد وبيونانى اندر وصارون نامند در اول كرم ونر ولطيف وقابض ومفتح سدهء احشا وجهة درد مفاصل وعسر النفس وسپرز نافع وفرزجهء او با عسل مانع حمل وشرب جوشانيدهء او در روغن زيتون كشندهء كرم معده است وقدر شربتش دو درهم است فارغه فاغره است فافور اسم عربى برنجاسف است فارلوخيا بلغة يونانى بمعنى حشيشة الدخس است فاغيه بغين مفجمه شكوفهء حناست ودر آنجا مذكور شد واين اسم شامل جميع شكوفهاست وبعين مهمله بيخ او سبيد است فالخبيطس وفالابخقون فالبخيقن است فارسيا اسم يونانى جوز است فانافس اسفيوس اسم يونانى وقوى كبير است فانافس حمر ونيون ذو فراى كوچك است فالاهس فاسى است فارا سامى اندر وطومست فاغيس مرز نجوش است فارس المأ صطر اطيقوس است فابش اليونانى باقلى است فابش نبطى جامسه است فاريقا بلغة يونانى حلبه است فافبش اسم يونانى بطبيخ است فافروس اسم يونانى برديست فاسطره اسم يونانى جند است وبتاء منقوطه نيز آمده است فاخشه جند بيدستر است فانافس ابراقليون انبات جاو شير است فاغوش شيطرج هنديست فالرغوس تقلق است فاو اسم هندى جنطياناست فتابل الرهبان نباتيست بقدر زرعى وتيره رنگ مايل به سفيدى وبرگش مانند برگ حنا وكوچكتر از آن وگلش زرد ومجتمع وتخمش مانند تخم تره تيزك وبيخش خوشبو ومنتبش كنار دريا ورود خانها وريگ زارهاست در آخر دويم كرم وخشك وبغايت مقوى باه ورافع زكام وعسر النفس وسرفه وربو ورياح غليظه وضماد او محلل صلابات ورافع مفاصل ونقرس وعرق النسا وورم انثيان وفسخ عصب ومرباى بيخ او انفع از زنجبيل وهاضم ومسخن معده وكرده ومثانه ومدر بول ومحرك باه ومحلل مواد بارده است فتيله به فارسى شافه نامند جهة تليين طبيع وجذب مواد از اعالى بدن مستعمل است ودر جمعى كه قوهء مسهل نداشته باشند بدل حقنه واقسام او در دستورات مذكور است فتيت نان خشك است كه بسيار نسائيده باشند ومستعمل او از نان گندم است قليل الغذا ومجفف رطوبت معده وسودا ودير هضم ومضر احشا وكهنه او بسيار زبونتر ومورث ومسدد ومصلحش شكر است فتاطه سبنياست فجل به فارسى ترب نامند برى ونسانى وشامى آنست كه تخم شلغم را در بوته ترب كرده غرس نمايند يا بعكس وبرى او شدتر از بستانى وبدرازى وبزرگى او نيست وقوتش نجردل قريب تر ونزد بعضى خردل برى عبارت از اوست وبستانيرا قسم مستدير وبيرون سياه قويتر از سفيد مستطيل وتخم اقسام او قويتر از ساير اجزا وبعد از آن پوست وبرگ ريزهء آن وبعد از آن برگ بزرگ وگوشت او بمراتب مذكوره تا سيم گرم ودر دويم خشك ومدر بول وبعد از طعام هاضم ومخرج رياح ومحرك آروغ وبا اندك تليين ونيكو كنندهء رنگ او مداومت خوردن ا باعث روئيدن موى كه ريخته باشد وآب او مفتح سدد ومعين قى خصوصا باعسل تناول نمايند ومطبوخ او جهة سرفهء مزمن وتلطيف غليظ واحتباس حيض ورفع ضرر فطير مفيد واكثار او مولد قمل وگويند بعد از خوردن او چون عقرب بگزد درد او محسوس نمىشود وآب او كشندهء عقربشت وطلاى او بربدن مانع مقاربت هوام وآب شاخهاى او را كه بدون برگ گرفته باشند بقدر يكوقيه جهة اخراج سنگ مثانه مجرب دانسته‌اند خصوصا با سكنجبين وآب برگ وشافع او بقدر ربع رطل با شكر جهة اخراج زرداب ومستسقى نافعست وچون در جوف ترب روغن گل ريخته گرم كنند قطر او جهة درد گوش سريع الاثر وچون ترب را سوراخها كرده چهار درهم تخم شلغم را در آن جايداه بقتها را با پارهاى ترب مسدود ونموده ودر خمير يكرز ودر زير آتش بپزند وبا عسل تناول نمايند در اخراج سنگ مثانه مجربست وبايد سه روز به دستور سلوك نمايند واكثار خوردن ترب مورث معض

193