جله جهة امراض بلغمى چشم وذر واو جهة رفع گوشت زياد وجراحت ورويائيدن گوشت مجرب وبا آب گشنيز ومانند او جهة بثور وفروح حاره ومزمنه وجراحت مقعد ورحم وقضيب واعضاى عصبانى بيعديلست وقدر شربتش از يكدانگ تا نيم مثقال ومضر مثانه ومصلحش كتيرا وبدلش مغناطيس سوخته ودر ادويهء عين حضض ودر غير آن دم الاخوين است شارف اسم هندى بيخيست شبيه بتربد وطعمش بى حدت وذيمفراطس گويد در اول كرم وخشك ومسهل بلغم مائى وجهة امراض بارده نافعست شاطل وسايل نيز گويند به فارسى روشنك وتامند دوائى است هندى شبيه بقطر خشك وبقد باقلائى وبزركتر وكوچكتر وبا تلخى وپوست او بسيار چين دار ما بين سياهى وسرخى واملس در آخر دويم كرم وخشك ومسهل قوى واخلاط غليظه مفاصل واعصاب وجهة فالج ورعشه ولقوه وامراض باردهء دماغى نافع ومورث دردسر ومصلحش فواكه ارده وقدر شربتش تا نيم مثقالست با مثل او نبات شاه بلوط در بلوط مذكور شد شاه بيرح معرب سابيزك وآن لفاح است نثار بوقان اسم فارسى حديد ذكر است كه فولاد باشد ودرحديد مذكور شد شاه لوج بجيم وبكاف معرب از شاه آلوى فارسى وآن آلوچهء سلطانى ودرادرك مذكور شد شاه دانج بچسم وبقاف تخم فنسب است ودر آنجا مذكور شد شاه بانج برنوفبست وجمسفرم ماهو دانه است شاه سفرم رومى سطو خودوس است شاه رومى فلفل سفيد است شانه سر اسم فارسى هد هد است شادنج هندى شامل حجر هندى وقسمى از شادنج عدسى است شال كره بلغة ديلمى وشال تشى وبلغة مازندران ولد لد لست شال خنى اسم مازندرانى وسمه است شاه ماهى اسم فارسى بطارح است واقسام سمك مذكور شد شاخ اسم فارسى قرن است شبت بكسر اول وفتح ثانى وتشديد ثناة ثالث ومؤلف تذكره تصحيح نموده گياهى است معروف و به فارسى شويت نامند شبيه برازيانه واهل بخربه تصريح نموده اند كه هر يك از رازيانه وشبت در بعضى اراضى منقلب يكديكر معروف و به فارسى شويت نامند شبيه برازيانه واهل تجربه تصريح نموده اند كه هر يك از رازيانه وشبت در بعضى اراضى منقلب يكديكر ميشوند و وزنش تا ده سال باقيست در آخر دويم گرم در اول او خشك واز ادويهء كبار ومحلل ومنضج ومدر بول وحيض وشير وتخم او در اين فعل قويتر ومسكن مغص ومفتح سده وهاضم وبا ترياقيه وجهة يرقان وامراض بلغمى قاطبة وفواق وضعف معده وجگر وسپرز ودر بو وسنگ كرده ومثانه وقولنج ومنع فساد اطعمه وجهة امراض آلات تناسل نافع وبا عسل جهة سموم واعانت قى را آب مطبوخ او وتخم او مسكن مغص ومحلل نفخ از اقطار بدن ورافع غثيانى كه از جوشيدن طعام باشد وجهة فواق بلغمى ودرد كرده ومثانه مفيد وسوخته او در سيم وگرم وخشك وبا عسل جهة امراض مقعد وبواسير شربا وضمادا نافع وخوردن او بارما وزجاج وعسل ريزانيدن حصاة وعسر بول مجرب دانسته‌اند وذرقى وجهة بتخفيف قروح بر چرك وجهة قرحه قضيب بيعديل وعصارة قطور او جهة امراض گوش وجلوس در طبيخ او جهة امراض رحم وضما و مسحوق او با عسل كه در طبخ بحد بالفقا ورسيده باشد بر مقعد باعث تليين طبع وتخم او دراطعمه وترشيها جهة اصلاح معده وخوردن ؟ ؟
وبعد از طعام مقيى قوى ومداومت خوردن او واكثار او مضعف باصره وقاطع منى ومغثى ومضر محرورين ومنجر ومصلحش آب ليمو وامثال او وقدر شربتش تا هفت درهم واز تخم او تا سه درهم وبدلش رازيانه است وگويند بر سر گذاشتن اكليل شبت بالخاصية مانع امراض دماغى و مورث قبول عامه است وروغن او كه عصارهء او را با لمناصفه با روغن زيتون جوشانيده با شند تا رفع آب وبشود ويا تازهء او را در روغن ريخته وبعد از يك شبانه روز صاف نموده ومكرر بحديد كنند وملطف ومسخن ومحلل وجهة اعيا ودرد مفاصل وتهبج اطراف ودرد عصب ورفع فشعريره ولوز وتليين صلابات بغايت مؤثر است شبرم بنانيست شيردار ومنبتش معمورها ساقش شبيه وپركره وبقدر زرعى وبرگش شبيه بترخون وبرگ كاج وگلش بنفش ودانه او شبيه بعدس ومايل به سفيدى وزردى وبيخش سطبر وپر شير و قوى تر از ثمر وثمرش قويتر از برگ وبهترين او خفيف الوزن سرخ است كه شبيه بيوست پيچيده در سيم گرم ودر آخر دويم خشك وفتال ومسهل قوى بلغم وسودا وزرداب وبا قوة قابضه ومفتح وهن ركها وسدد ومدر اخلاط از عمق بدن وموافق معده وجهة قولنج ودرد مفاصل واستسقاى زقى وضماد او جهة قوبا بيعديل وبغايت مضر محرورين وضعيف البنيه ومورث بتهاى تند ومحرق منى ومضعف اشتها ويك مثقال او كشندهء بقى وكرب وغشى وخناق وشير او نيم مثقال قاتل وغير مستعمل سات ومصلحش در شير خيسانيدن واستعمال اوست با انيسون ومقل وهليلهء زرد وصبر وقدر شربتش تا يكدانگ وبدلش مازريون شبه اسم عربى روى قوتياس فارسيست وسحج را به فارسى شبه نامند وآن يكى از معادن وفلزاتست وبعضى اسم اصطلاحى مصنوعى از روى توتيا ومس دانسته‌اند كه به فارسى آن را برنج گويند ومرادانه مطلق او معدنيست وآن شبيه بقلعى وبكبودى مايل واز سرب اندكى وبر گدازتر است

162