امعأ وقرحهء او مفيد ورودهء روغن تازه جهة منع سيلان مواد بچشم والتيام قرحه وجرب وحدة بصر وغلظت پلك نافع ومضيعف فم معده ومسقط اشتها ومصلحش قوابض ونمك وشكر وعسل وبدلش شير تازه كه در جوشانيدن خمس او سوخته باشد وقدر شربتش سى درم است زباد نوعى از عطريات است سياه مايل بسرخى وسايل در بلاد حبشه و اقاصى هند از حيوانى گيرند كه مشهور بزياد وبه فارسى گربهء زباد نامند وآنحيوانى است قريب بجثهء سگ وبا خطوط سياه وچون حركت بسيار دهند از ما بين دوران او از عضوى شبيه به پستان مائيتى حاصل مىشود در غايت خوشبوئى در سيوم گرم ودر بيوسته معتدل ومنشف ومقوى دل وبسيار مفرح ومقوى حواس وجهة تسهيل ولادت نيمدرهم او را با قدرى زعفران ومرق گوشت فربه مرغ مجرب دانسته‌اند وجهة غشى وخفقان و توحش وجنون ودرد فم معده ومقعد وطلاى او جهة نضج دمل والتيام قرحه وبا روغن بادام تلخ جهة حفظ صحت سامعه وتقويه آن مفيد وبوئيدن او جهة زكام وتمريخ او بر قضيب مانع حمل زنان ومداومت بوئيدن او مورث بدخلقى وضيق النفس ومصدع محرور ومصلحش صندل وكافور واغذيهء بارده است وبدلش غاليه زبرجد ارسطو زبرجد وزمرد را از يك كان ميداند ودر معدن طلا متكون ميشوند وسبز صاف كم رنگرا مصرى وزرد مايل بسبزى را قبرسى نامند وزبونترين همه زرد مايل بسرخيست واو را هندى گويند در سيم سرد وخشك ودر افعال مثل زمرد وجالى ومقرح وقاطع نزف الدم ورافع عسر بول ومفتت حصاه وجهة رفع جذام بهترين ادويه ومقوى باصره وتعليق او جهة عسر ولادت نافع ومسقط باه ومصلحش عسل وقدر شربتش نيمدرهم وبدلش زمرد است وچون با اندك نوشادر سائيده تقطير نمايند تا مسخل كرددها رب راعقد نمايد واجساد وضيعه را بمراتب شريفه رساند وچون صورت مركبى در آن نقش كنند وقمر در حين عمل در حوت باشد وانگشترى او را در بنصر چپ كنند باعث فرح وازالهء هم كردد وچون در طالع سرطان بر آنصورت ماهى نقش كرده ودر رصاص پيچيده در دام ماهى نصب كنند ماهيان از قعر دريا بدام آيند وگويند شراب در پيالهء زبرجد مست نمىكند زبل سرگين حيوانات است ومجموع او كرم ومحللل ومجفف اند وزبل هريك با اصل او مذكور است زبزب حيوانيست بقدر سگ كوچكى وروى او ابلق از خطهاى سفيد وسياه وبعضى از پوست او نيز به دستور ابلق وبتركى پرسوخ وباصفهانى خو كره نامند ومشهور است كه هر چند او را بزنند فربه مىشود ودر سيم گرم وخشك وماداميكه نخورده باشد گوشت او صالح الغذا وجهة رياح وسردى احشا واذابهء بلغم وتحليل مواد وپوشيدن پوست او جهة نقرس ومفاصل ورعشه وخدر نافع است زبد البحر ادار افيونست زبد الطرانى اسفنج است زبد القصب رطوبتى است كه در بيخ نى جمع مىشود زبد الملح زهرهء اسيوس است زبد القمر حجر القمر است زبد القوارير مسحقونيا است زبش بطيخ زقيست زبيب برى زبيب الجبل زبان گنجشك اسم فارسى لسان العصافير است زجمول تخم كشوت است زجاج به فارسى آبگينه وشيشه نامند ومعدنى ومصنوع مىباشد ومعدنى او سفيد والوان مختلفه اند وبه دستور مصنوع او وارسطو بلور از جنس معدنى او دانسته وآئينه سنگ از جنس معدنى وغير بلور است وبهترين معدنى سفيد ودر اول كرم ودر دويم خشك ودر افعال مثل مصنوع است ومصنوع از سنگريزه سفيد وقلى است كه بالمناصفه گدازند وآنچه بامغنيسا كداخته باشند صاف وشفاف او قبول رنگها مىكند وشيشه بيكو و الوان مينا از آنجمله اند وزجاج فرعونى آنستكه تخم مرغ را يك هفته در شير تازه بخيسانند وشبانه روزى دو بار تغيير شير دهند وبهر صد مثقال از زجاج بيست وچهار مثقال از آن در حين كداز اطعام او كنند واقسام مصنوع كرمتر از معدنى ومحرق او مجفف بيلدغ و مقطع ومحلل وجالى وآشاميدن او مفتت حصاة وقوى الاثر وجهة ضعف كرده ومثانه وحرقهء البول ورفع سپرز وطلاى او جهة خزاز وبا روغن زيتون جهة رويانيدن موى واكتحالش جهة رفع بياض وجرب وسبل وجلاى بصر وسنوان او جهة رفع زردى دندان وضما او با حنا جهة خنازير وامثال آن بسيار نافع ومحلول او در افعال مذكوره قويتر وآن با مقطر مكرر نوشادر وشب مىشود ومضر احشأ ومقرح امعأ ومصلحش كتيرا او قدر شربتش تا يك درهم وبدلش زبرجد است ومستعمل او مسحوق مثل غبار بايه زحن بلغة اكسيران رصاص اسود است زختم الملك ساد او رانست زراواش بلغة تنكابن نمام است زدوار جدوار است زرشك اسم فارسى انبر بارين است زر اسم فارسى وذهب است زردك اسم فارسى جزر است زرجون اسم خمر است زرقون اسم مغرب اسرنج است زريرا اسم بقلهء مباركه است زرقودى نبات آطر بلال است زرتك بتاوبدال آب عصفر است زرنيخ خراسانى شك است زرنيلج ريباس است زردهء تخم مرغ اسم مح البيض است زرورد درورد موصوفست زردچوبه

133