اسم مويز گويند وبهترين او پر گوشت كم دانه بزرگ مقدار است ودانه بيرون كردهء او را منقى نامند در آخر اول كرم ودر اول تر وهنضج خلط غليظ ومحلل باعتدال وجالى معده وامعا ومحرك باه مبرودين وموافق قصبهء ريه ومسمن ومقوى جگر وجهة سرفهء بلغمى وامراض كرده ومثانه وقرحهء امعا وبا گل گاو زبان وخرماى سبز جهة خفقان مجرب دانسته‌اند وبا حسن لبان جهة رفع نسيان وبا سركه جهة يرقان به دستور مجرب وچون بجاى دانه در هر عددى فلفلى جاى داده مداومت نمايند جهة سردى كرده وتقطير بول وسنگ كرده ومثانه بيعديل وچون با انيسون پخته مهر كرده آب او را با روغن بادام بنوشند جهة سرفه مجرب وضمادش با بيه حيوانات جهة تحليل او رام وگشودن دمل وقلع ناخن متخلخل وبا آرد باقل وزيره جهة ورم انثيان وبا شراب جهة قروح شهديه وجدرى وعفونة مفاصل وجوششها وسرطان وغانقرايا كه مفسه عضو است مفيد وبا جا وشير جهة نقرس نافع ومضر محرورين ومصلحش سكنجبين وميوهاى ترش وخشخاش ومضر كرده ومصلحش عناب وقدر شربتش تا سى درهم ونوعيكه بيدانه است وكشمش نامند بهترين او سبز وزبونترين او سياه است وهمهء او لطيفتر از دانه دار ومبهتى وبا قوهء مسهله وآب نقيع ومطبوخ او كه با فانيد بقوام آورده باشند جهة سرفه ومواد سينه نافع ومنقى صوتست وضماد مويز دانه بيرون كرده واكثار او محرق خون ومصلحش مذكور شد زبيب الجبل به فارسى مويزك نامند ومويزج معرب از وست وگياه او مثل تاك واز آن ضعيفتر وشاخهاى او راست وسياه وگلش مايل به سفيدى وثمرش در غلاف مثل غلاف نخود ودر اوسه دانهء پهن غير مستدير وبا خشونة وسياه مايل بسرخى ومغز او سفيد وطعمش تند در آخر سيم گرم وخشك وبسيار جالى ومقرح جلد وتند ومفتح ومسقط جنين وخوائيدن وغرغره كردن او جاذب رطوبه دماغى ومنقى بلغم ورافع لكنت زبان وجهة درد دندان ورطوبة لثه وبا عسل جهة قلاع وبا قطران جهة كرم دندان وخوردن قدر پانزده عدد با ماء العسل منقى قوى اخلاط غليظه وبايد بعد از شرب او بدفعات ماء العسل بنوشند وحركت كنند وبا مصطكى وكندر جهة تصفيهء صوت وبا ادويهء مناسبه جهة رفع سپرز وكشتن كرم معده وضماد او جهة داء الثعلب وتقشر جلد وبا روغن زيتون وزرنيخ سرخ وزراوند طويل جهة جرب وحكه ورفع آثار ومنع تولد قمل ومطبوخ او در روغن زيتون جهة گشون دمل ونطولش با طبيخ سداب جهة درد كمر وساق مفيد ومضر سپرز ومصلحش كتيرا وزياده او از يك مثقال او كشندهء بخناق وجراحت احشا وبدلش بوزن او عاقر قرحاست زبد البحر به فارسى كف دريا نامند وآن پنج قسم است يكى شبيه باسفنج وزرد وباز هومه وكريه الرايحه وثانى مايل به سفيدى وبسيار متخلخل و رايحهء او مايل بكراته وسيم بشكل كرم وسبك ومايل به بنفشى ودودى نامند وچهارم بسيار تجويف شبيه به پشم چرك آلوده وسفيد مايل بزردى واو را دارا فيون نامند پنجم سفيد وسبگ وظاهرش املس وباطن او با خشونت وبا تندى طعم وبى بوى واز ساير اقسام بهتر است در سيم كرم وخشك واز ادويه قتاله وقاطع قى واسهال وغثيان وهاضم اطعمه ومضر صوت وقصبهء ريه ومصلحش لعابها وصموغ وقدر شربتش يكدانگ وبدلش شيح است وضمادش جهة گلف وبهق سياه ونمش وبا موم وروغن گلسرخ جهة قوبا وبثور لبنيه وقروح وجرب متقرح وجهة ستردن موى وجلاى دندان وطلاى او با سركه بربدن جهة لاغر گرديدن واذابهء لحم از مجرباتست وآشاميدن يكدانگ از قسم سيم با مثل آن كتيرا جهة عسر بول وسنگ كرده ودرد كمر واستسقا وسپرز وضماد محرق او با سركه جهة داء الثعلب مجرب ومحرق مغسول او را حدة كمتر ولطيفتر وجلاى او بيشتر است واقسام او بدل يكديگرند زبد البورق كف بوره است وآن غيره بورهء زبدى وبغايت سفيد وغير جامد وشبيه بآرد است وبورهء زبدى جامد ومايل بسرخيست ودر جميع افعال شبيه ببوره واز آن لطيفتر وتندتر است زبد روغن تازه بى نمك است ومسكه وروغن كره نامند ومراد از وروغن تازه گوسفند وكاو وبز است در اول گرم ودر آخر او تر وملين ومنضج ومسمن ومفتح سدد وجهة تصفيهء صوت وقصبهء ريه وخشونة حلق وسرفهء خشك واو رام ظاهرى وباطنى وادرار نمودن فضلات وبا عسل جهة ذات الجنب وذات الريه ونضج مواد سينه ورفع او وماليدن او بربدن وبا شكر وخشخاش خوردن او بغايت مورث فربهيست وبا بادام تلخ جهة رفع فضلات ريه وبا قوابض جهة اسهال وسحج كه از حدة اخلاط باشد وبا شربت كل جهة قطع فعل دواى مسهل وبا زردهء تخم مرغ نيمبرشت جهة لذع اخلاط وپانزده مثقال او با هفت مثقال شكر جهة رفع عسر بول مجرب وطلاى او بالخاصية تغذيهء بدن مىكند وموقوف بور وآلات غذائيست وجهة نضج ورمها وگزيدن افعى وتمريخ او بر بن دندان جهة بيرون آمدن دندان اطفال او رافع حصف تازه وكهنه وبا ادويه منضجه جهة ورم اعصاب وحجاب دماغ وجراحت مثانه وقوبا وسعفه وجرب خصوصا چون بعد از تطليه صاحب جرب متقرح خود را بپوشاند عرق كند در روز رفع علت شود وحقنهء او جهة ورم صلب

132