الفضول ( مفقود ) است . [146] رد علم كلام از سوى ابن طاووس ، همراه با موضع انتقاد آميز وى از معتزله بود . او تأكيد مى كند كه اين موضع از جهل سرچشمه نمى گيرد . او كتب كلام را مطالعه كرده ( كه احتمالا شامل كتب معتزله نيز مى شده ) بود . [147] مشكل معتزله اين بود كه عقايد آنان از يقين به دور و در معرض رد مخالفان قرار داشت . [148] براى ابن طاووس ، معرفت خداوند ، از خود خداوند به دست آمده و از تولد در انسان حضور دارد . اين فطرت [149] انسان را وادار مى كند تا به وجود خداوند پى ببرد . انسان خدا را در نتيجه عنايت و تفضل خداوند مى شناسد نه به توسط كسب و نظر . بدين ترتيب وى ادعاى معتزله را كه " نظر براى معرفت خدا ضرورى است " رد كرده و استدلال مى كند كه اين معرفت را مى توان بدون مباحث بغرنج كلامى به دست آورد . [150] ابن طاووس ، نفوذ معتزله را مضر مى داند زيرا آنها عقايد بديهى را به مسايل مشكل و نامفهوم تبديل مى كنند و بى دليل شك و ترديد را در قلوب مؤمنان وارد مى كنند . ( 151 ) بدين جهت براى نشان دادن راه به حق جويان ( مسترشدان ) ، نيازى به دانش كلام نيست ، بايد به آنان مطالبى درباره رسول خدا [ ص ] و ائمه [ ع ] و شيعيان ياد داد . با اين حال ابن طاووس بطور كلى كلام را كنار نمى گذارد ، زمانى كه مؤمنى وظايف دينى خود را انجام دهد ، و علم كلام را بطور حكيمانه به كار برد مى تواند از آن در رد عقايد اهل ضلال بهره برد . ( 152 ) اما با وجود اين ، براى ابن طاووس ، شخصا موضوع علم كلام جاذبه نداشت . او مى گويد : وى از تأليفات كلامى پرهيز داشته زيرا

[146] . نيز نك : باب دوم فصل دوم .
[147] . كشف ص 17 .
[148] . همان صص 9 - 10 .
[149] . يا آنطور كه ابن طاووس آن را در مواردى مىخواند " الفطرة الاوليه " : كشف ص 10 سطر 4 ، ص 12 سطر 8 ، ص 23 سطور 9 - 10 ، ص 24 سطور 12 - 13 .
[150] . كشف صص 10 - 13 ، 17 ، مق‌ : جمال الاسبوع صص 4 - 6 در همان حال معرفت فطرى انسان براى كشف مشيت تفصيلى خداوند ناكافى است و به همين دليل واسطه‌اى به صورت امام لازم است . ( كشف ص 33 ، مق‌ : فلاح صص 4 / 5 / 3 - 4 ) . ( 51 ) . كشف صص 17 - 22 . ( 152 ) . همان صص 23 - 24 .

44