ستم است، و حكومت عادل جلو حكومت‌هاى نارواى ديگران را مى‌گيرد، در هر يك از اين سه معنا استعمال مى‌شود. [1]

'''حَكَم:'''

{{(آیه):أَ فَغَيْرَ اللَّهِ أَبْتَغِي‌ حَكَماً}}

{{صورتی:«حَكَم»}} از مادّه‌{{صورتی: «حُكْم»}} (بر وزن قلم) به معناى داور و قاضى و حاكم است و بعضى آن را با حاكم از نظر معنا مساوى دانسته‌اند.

ولى جمعى از مفسّران از جمله‌{{صورتی: «شيخ‌طوسى»}} در{{صورتی: «تبيان»}} معتقدند كه‌{{صورتی: «حَكَم»}} به كسى گفته مى‌شود كه جز به حق داورى نمى‌كند، اما «حاكم» به هر دو اطلاق مى‌شود.

{{صورتی:بعضى‌}} ديگر مانند نويسنده‌{{صورتی: «المنار»}} معتقد است: «حَكَم» كسى است كه طرفين دعوا او را انتخاب كرده‌اند، در حالى كه «حاكم» به هر گونه داور گفته مى‌شود. گر چه مى‌توان گفت «حكم» در تعبيرات قرآن، معمولًا به معناى قضاوت و داورى است، ولى از آنجا كه مقام قضاء، هميشه جزئى از برنامه حكومت است و از قاضى بدون پشتوانه قدرت حكومت كارى ساخته نيست، دلالت التزامى بر مسأله زمامدارى نيز دارد. [2]

'''حكمت:'''

{{(آیه):سَبيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ}}

{{صورتی:«حكمت»}} از مادّه‌{{صورتی: «حُكْم»}} به معناى علم و دانش و منطق و استدلال است، و در اصل به معناى‌{{صورتی: «منع»}} آمده و از آنجا كه، علم و دانش و منطق و استدلال، مانع از فساد و انحراف است به آن «حكمت» گفته شده، و نخستين گام در دعوت به سوى حق، استفاده از منطق صحيح و استدلالات حساب شده است.

و به تعبير ديگر، دست انداختن در درون فكر و انديشه مردم، به حركت در آوردن آن و بيدار ساختن عقل‌هاى خفته، نخستين گام محسوب مى‌شود. «حكمت» در سوره‌{{صورتی: «ص»}} به معناى علم و دانش و نيروى تدبير امور كشور يا مقام نبوت، و يا همه اينها است. «حكمت» گاه، جنبه‌{{صورتی: «علمى»}} دارد كه از آن تعبير به «معارف عاليه» مى‌شود، و گاه جنبه‌{{صورتی: «عملى»}} كه از آن تعبير به «اخلاق و عمل صالح» مى‌گردد، و داود عليه السلام از همه اينها بهره وافر داشت. [3]

'''حَكِيْم:'''

{{(آیه):لَدَيْنَا لَعَلِيٌّ حَكيمٌ}}

{{صورتی:«حَكِيْم»}} از مادّه‌{{صورتی: «حُكْم»}} معمولًا وصف براى شخص است، نه براى كتاب، اما چون اين كتاب آسمانى خود معلمى بزرگ و حكمت‌آموز است، اين تعبير در مورد آن بسيار به جا است.

[1]سوره انعام: 89؛[https://lib.eshia.ir/27575/5/415/حَكِيْم مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج5، ص415.]

[2]سوره انعام: 114؛[https://lib.eshia.ir/27575/5/507/حَكَم مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج5، ص507.]؛سوره جاثيه: 16؛[https://lib.eshia.ir/27575/21/266/حَكَم مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج21، ص266.]

[3]سوره نحل: 125؛[https://lib.eshia.ir/27575/11/491/حكمت مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج11، ص491.]؛سوره ص: 20؛[https://lib.eshia.ir/27575/19/258/حكمت مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج19، ص258.]