دو موجود مثل هم تلقى مىكردند . اين همان سنت سطحنگرى ديرينهء آدمى است كه :
< شعر > آه آه از دست صرّافان گوهر ناشناس هر زمان خرمهره را با درّ برابر ميكنند < / شعر > حافظ هيچ سدّى در مسير تكامل يك اجتماع محكمتر از اين مقايسهء نابكارانه نيست كه سازندگان جامعه با ساخته شده گان محيطهاى محدود يكى شمرده شوند و انسانهاى پيروز بر زمان با انساننماهاى مغلوب زمان در يك ديدگاه قرار بگيرند درست است كه در دوران هر يك از أئمهء معصومين افراد معدودى وجود داشتند كه درّها را را از خرمهره‌ها تشخيص داده و تفكيك مىكردند .
امثال ابو ذرها و مالك اشترها و عمار بن ياسرها با تمام خلوص و صفاى درونى ، پيرامون آن پيشتازان كاروان الهى را مىگرفتند ، ولى اكثريتهاى چشمگير كه آلات و ابزار ناخودآگاه « خود طبيعى » و عوامل ساقط كنندهء محيط و اجتماع بودند ، آنان را از ديدگاه خود مىنگريستند .
يكى از دلايل قاطعانه اى كه عظمت و برترى أئمهء معصومين را بر تمام انسانها اثبات مىكند ، اينست كه مجهول ماندن امتيازات الهى آنان و بىاعتنايى مردم به مقام رهبريشان ، موجب نشد كه مانند بىگنجايشهاى زود شكن به اولاد آدم بدبين شوند و حالت منفى به خود بگيرند و در صورت امكان در صدد انتقامجويى برآيند .
يك متفكر انسانشناس مىگويد : اگر امور و شئون اجتماعى آن دوران و وضع روانى انسانهاى آن زمان را در نظر بگيريم و عظمت شخصيت على بن ابي طالب عليه السلام را بطور دقيق درك كنيم ، بايد بگوئيم : على بن ابي طالب در آن دوران و جامعه هر روز چند بار كشته مىشد و زنده مىگشت ، ناهموارى محيط و اجتماع ، فقدان الگوهاى صحيح براى واقعيات و جريانات عمومى افراد روى « خودمحورىها » ، هر لحظه تصادم جدّى با حيات هدفدار على داشته است .
با اين حال على ( ع ) زندگى مىكند و اندك سستى در تكاپوى او راه پيدا نمىكند

283