اين معابد مانند چشمه سارهائى زلال در ميان سنگلاخها و دشتهاى سوزان زندگى حيوانى آدميان قرار گرفته است . انسانها با شستشو در اين چشمه سارها طراوت و شادابى روح را درمىيابند .
بيت اللَّه الحرام كه كعبه و بكَّه نيز ناميده شده است ، اولين معبد جهانى است كه براى همهء مردم با دست ابراهيم خليل ( ع ) ساخته شده است .
* ( إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبارَكاً وَهُدىً لِلْعالَمِينَ ) * [1] .
( اولين خانه اى كه براى مردم بنا شده است خانه ايست كه در مكَّه ساخته شده است ، اين خانه مبارك و جايگاه و وسيله هدايت عالميان است ) . دومين خانهء جهانى كه بعنوان معبد عمومى بنا شده است : مسجد اقصى است كه بوسيلهء حضرت سليمان ( ع ) در سال 1005 پيش از ميلاد پس از قرنها از تاريخ بناى كعبه ، ساخته شده است .
البته پيش از كعبه و مسجد اقصى معابد زيادى وجود داشته است ، زيرا بقول بعضى از انسانشناسان : تاريخ معابد مساوى تاريخ انسانها است . خصوصيت اين دو معبد بجهت عمومى بودن و خالى بودن از رنگ و شكل محلَّى و خصوصيات نژادى و غيره است .
روايتى از امير المؤمنين عليه السلام در بارهء اين كه كعبه اولين معبد الهى است وارد شده است : « مردى از امير المؤمنين ( ع ) پرسيد : آيا اولين خانهء خدا كعبه بوده است آن حضرت فرمودند : نه ، پيش از كعبه خانه هايى براى عبادت ساخته شده است ، ولى كعبه اولين خانهء مبارك و وسيلهء هدايت و رحمت و بركت است .
و اولين كسى كه آن را بنا نموده است ، ابراهيم خليل بوده سپس جرهم از قبيلهء عرب آن را تجديد بنا كرد و بار ديگر منهدم شد و عمالقه [ جمع عمليق و عملاق سلاطين شام از بقيهء قوم عاد ] [2] آن را تجديد كردند . قدرت عمالقه در شام و

[1] آل عمران آيه 96 .
[2] النهاية - ابن الاثير ج 3 ص 129 .

225