مرتبهء اين خدا در ميان خدايان پس از پتاح است كه ايجاد كنندهء كائنات است » [1] در آيات قرآنى چگونگى اعتقاد بتپرستان در بارهء بتها بمضمون آيهء زير است : * ( « وَيَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ الله ما لا يَضُرُّهُمْ وَلا يَنْفَعُهُمْ وَيَقُولُونَ هؤُلاءِ شُفَعاؤُنا عِنْدَ الله قُلْ أَ تُنَبِّئُونَ الله بِما لا يَعْلَمُ فِي السَّماواتِ وَلا فِي الأَرْضِ سُبْحانَه وَتَعالى عَمَّا يُشْرِكُونَ » ) * [2] .
( آنان چيزهايى را جز خدا مىپرستند كه نه ضررى بآنان مىرساند و نه منفعتى .
و مىگويند اين بتها شفاعت كنندگان ما در نزد خداوند هستند . بآنان بگو : آيا شما چيزى را بخدا خبر مىدهيد كه وجود آنها را در آسمانها و زمين نمىداند ( يعنى وجود ندارند ) خداوند پاكيزه و بالاتر از آن شرك است كه شما مىورزيد ) .
توحيد حقيقى كه در كلام امير المؤمنين عليه السلام كمال تصديق خداوندى معرفى شده است ، آن توحيدى است كه از اين شرك بر كنار باشد . زيرا يك موجود جامد و محدود و محاصره شده در قوانين طبيعت شايسته بر نهاده شدن در برابر خداوند متعال نيست ، روح خداجوى بشرى را وابسته كردن به چنين موجود ناچيزى اگر چه بعنوان وسيله و شفيع و موجب تمركز قواى دماغى هم بوده باشد ، بكوچك انگاشتن خداى بزرگ مىانجامد . پس در حقيقت بت پرستان و آنان كه خدايان يا ارباب انواع را مورد گرايش قرار مىدهند ، خداى واقعى براى آنان مورد تصديق نمىگردد ، بلكه بدبختانه جوشش فطرت توحيد را بوسيلهء آن بتها و خدايان فرو مىنشانند .
آيا علاقه و محبت به پيشوايان ما فوق الطبيعه و اولياء اللَّه نوعى از شرك است بعضى از اشخاص چنين گمان كرده‌اند كه علاقه و محبّت به پيشوايان ما فوق الطبيعه و اولياء اللَّه هم نوعى از شرك است . اينان در اين مسئلهء مهم درست نمىانديشند و نمىتوانند بتپرستى و گرايش به خدايان متعدد را از موضوع محبّت و

[1] العقد الثمين ص 10 « احمد افندى كمال » .
[2] يونس آيه 18 .

43