خالد البرقى ( 274 يا 280 ) 64 - المحاسن و الاضداد - جاحظ ( 255 ) 65 - المحاسن و المساوى - ابراهيم بن محمد بيهقى ( از رجال قرن سوم ) 66 - مروج الذهب - مسعودى ( 333 - يا 345 ) 67 - المعارف - ابن قتيبه دينورى ( 276 ) 68 - معانى الاخبار - صدوق 69 - المعمرون و الوصايا - ابو حاتم سجستانى ( 255 ) 70 - مقاتل الطالبيين - ابو الفرج اصفهانى ( 356 ) 71 - من لا يحضره الفقيه - صدوق 72 - الموشى او الظرف و الظرفاء - ابو الطيب محمد بن احمد بن اسحق اعرابى ( و شاء ) ( از ادباى قرن سوم ) 73 - الموفقيات - زبير بن بكار ( 256 ) 74 - الوزراء و الكتاب - محمد بن عبدوس بن عبد الجهشيارى ( 331 ) 75 - الولاة و القضاة - ابو عمرو محمد بن يوسف الكندى ( 350 ) ( 1 ) .
ملاحظه مىشود كه خطبه‌ها و نامه‌ها و كلمات قصار امير المؤمنين عليه السلام پيش از آنكه سيد رضى چشم به دنيا باز كند و يا پيش از آنكه نهج البلاغه را جمع آورى نمايد ، بطور متفرق در منابع فراوانى از شخصيتهاى عالم و مورد وثوق قطعى ثبت شده بوده است . لذا تشكيك بعضى از اشخاص در موضوع نهج البلاغه يا از بىاطلاعى است و يا از غرضورزى و اميد است كه چنين نباشد .
منابع خطبهء شقشقيه عده اى از فضلاى اهل سنت استناد اين خطبه را به امير المؤمنين عليه السلام انكار كرده‌اند ، دليل اساسى آنان شكوه و توبيخ و نارضايتى سختى است كه در اين خطبه در بارهء خلفاء ابراز شده است . براى اثبات اين كه خطبهء شقشقيه از خود امير المؤمنين است ، تحقيقات فراوانى به وسيلهء دانشمندان صورت گرفته است . از آن جمله علامهء فقيد آقاى « شيخ عبد الحسين » امينى در كتاب الغدير با تتبّع عميق و نقل منابع اين مسئله را مطرح كرده‌اند . ما در اين مبحث از تحقيق و تتبع آن فقيد استفاده مىكنيم : گروهى از نقلكنندگان خطبه ، قبل از سيد رضى : 1 - حافظ يحيى بن عبد الحميد الحمانى ( 228 ) ( 2 ) 2 - ابو جعفر دعبل الخزاعى

( 1 ) مصادر نهج البلاغه و اسانيده - عبد الزهراء الحسينى - الخطيب ج 1 ص 27 تا 37 . ( 2 ) تاريخى كه در ميان پارانتزها تعيين شده است ، سال وفات است .

303