139 - و فرض عليكم حجّ بيته الحرام الَّذى جعله قبلة للأنام ( و براى شما حج بيت اللَّه الحرام را كه آن را قبله براى مردم قرار داده ، واجب نموده است ) .
حج خانه خدا كه قبلهء مردم قرار داده شده است حجّ خانهء خدا و اعمالى كه بايستى در آن مقدسترين معبد الهى انجام بگيرد بقدرى در سازندگى فرد و اجتماع مؤثر است كه قابل توصيف با قضاياى معمولى نيست . بطورى كه مىتوان گفت : اگر انسانى بآن عمل سازنده توفيق يابد و با اين حال دگرگونى در وضع او بوجود نيايد و به مسير تكامل وارد نگردد ، حتما يا به حكمت آنچه كه ديده و عمل كرده است ، آگاهى نداشته است و يا نيروى غرايز حيوانى و خودخواهى او بقدرى مقاومت داشته است كه اگر خود حق و حقيقت را هم مىديد و در جاذبه او قرار مىگرفت ، پا بفرار مىگذاشت و كمترين نتيجه اى را از آن مشاهده و قرار گرفتن در جاذبهء حق و حقيقت بدست نمىآورد .
ما براى توضيح مقدارى از عظمتهاى حج بيت اللَّه ، اين عمل دگرگون كننده ، مطالبى را مطرح مىكنيم : 1 - مسلم است كه در همهء جوامع و همهء دورانها مخصوصا در آن جمعيتهائى كه پيامبران و خداشناسان وجود داشته‌اند ، جايگاه‌هاى مخصوصى براى عبادت و تفكرات معنوى ساخته شده است .
اين معابد در حقيقت رصدگاههائى براى نظاره به بىنهايت و ايجاد رابطه ميان بىنهايت بزرگ ( خدا ) و بىنهايت كوچك ( انسان ) مىباشند . در اين رصدگاه‌ها است كه آدميان بدون واسطه با خويشتن روبرو مىشوند و با امواج مقدس وجدان خويش با خدا به راز و نياز مىپردازند .
در هيچ يك از جايگاه‌ها و مسكنهايى كه بشر با دست خود مىسازد ، مصالح ساختمانى از آنچه كه هستند ، تغييرى پيدا نمىكنند ، مگر مصالح ساختمان معابد كه با آجر بالا مىرود و مبدل به روح و جان شفاف مىشود و انوار الهى را در دلها منعكس مىسازد .

224