و بار دوم بهنگام رفتن به ما وراء النهر كه روز سه شنبهء هفدهم شعبان سال 368 بود موفّق به زيارت مشهد امام رضا عليه السّلام گرديد .
در ادامهء سفر خود به بلاد ما وراء النهر ، به شهر بلخ رفته و از مشايخ آن شهر نيز حديث شنيده از جمله : أبو عبد الله الحسين بن محمّد الأشناني الرازيّ العدل ، و أبو عبد الله الحسين بن احمد الأسترآباديّ العدنيّ ، و أبو عليّ الحسن بن عليّ بن محمّد بن عليّ بن عمرو العطَّار و عدّهء ديگرى از مشايخ آن ديار را مىتوان نام برد . و نيز به سرخس سفر كرد و در آنجا از ابا نصر محمّد بن أحمد بن تميم السرخسيّ الفقيه حديث شنيد ، و در ايلاق ( از ولايات چاچ در ما وراء النهر ) از أبا الحسن محمّد بن عمرو بن عليّ بن عبد الله البصرى و أبا نصر محمّد بن الحسن بن إبراهيم الكرخيّ الكاتب و ديگران اخذ حديث كرده است .
و در اين ايام شريف الدّين أبو عبد الله معروف به نعمت ( يا بنا بر نسخه اى نعمت الله ) نيز بدان ديار آمده خدمت شيخ - رحمه الله - رسيد و از او تقاضا كرد كتابى در خصوص فقه و حلال و حرام و بطور كلَّى شرايع و احكام دين گرد آورى و تصنيف نمايد ، و نام آن را « كتاب من لا يحضره الفقيه » گذارد ( بمعنى كتاب مسائل براى كسى كه فقيه در دسترس او نيست ) تا در صورت حاجت ، بدان مجموعه رجوع و موافق مندرجات آن عمل كنند . صدوق - رحمه الله - اين خواسته را اجابت فرمود و كتاب حاضر را برشته تحرير كشيد ، و خود در مقدّمهء كتاب مىفرمايد : وقتى دست قضا مرا به بلاد غربت افكند و خواست تقدير چنين بود كه به سرزمين بلخ از بخش ايلاق برسم ، شريف الدّين أبو عبد الله معروف به نعمت نيز به آنجا وارد شد ، كه از مجالست او خوشحاليم افزون گشت . . . تا آخر آنچه در مقدمهء مؤلَّف خواهد آمد .
و در ادامهء سفرهاى خود شيخ - رحمه الله - در سمرقند از أبو محمّد عبدوس ابن عليّ بن العبّاس الجرجانيّ ، و أبو أسد عبد الصمد بن عبد الشهيد الأنصاريّ حديث شنيد .
و نيز در فرغانه تميم بن عبد الله بن تميم القرشىّ ، و أبو أحمد محمّد بن جعفر البندار الشافعي الفرغاني ، و اسماعيل بن منصور بن أحمد القصّار ، و أبو محمّد محمّد بن أبي عبد الله الشافعي براى او حديث گفتند .

3