بلكه اشاره است بتمتع چه ذلك از براى بعيد است و ذكر تمتع ابعد است از هدى و نيز فايده اين اجمع است از قول شافعى و در * ( حاضِرِي الْمَسْجِدِ الْحَرامِ ) * خلافست شافعى گفته كه ايشان كسانيند كه در ما دون مسافت قصر باشند و ابو حنيفه گفته كه ايشان اهل ميقاتند و ما دون آن و اصحاب ما را دو قول است يكى آنكه مراد كسانىاند كه بر سر دوازده ميل باشند و كمتر و دليل اين قول معلوم نيست دوم اينكه چهل و هشت ميل باشد و اين حق است زيرا كه از زراره روايت كرده‌اند كه صادق عليه السّلام را از كريمهء * ( ذلِكَ لِمَنْ لَمْ يَكُنْ أَهْلُه حاضِرِي الْمَسْجِدِ الْحَرامِ ) * پرسيدم فرمود يعنى اهل مكه ليس عليهم متعة كل من كان اهله دون ثمانيه و اربعين ميلا ذات عرق و عسفان و كلما تدور حول مكة فهو داخل فى هذه الاية و كل من كان اهله وراء ذلك فعليه المتعة چون اين معلوم شد بدانكه نزد ما آنست كه تمتع فرض عين است مر كسى را كه نباشد اهل او از حاضران مسجد الحرام و جايز نيست او را حج در فرض اسلام به غير تمتع مگر به جهت ضرورتى كه محوج باشد بعدول چون تضيق وقت و حيض و امثال آن و همچنين نزد ما قران و افراد فرض عين است مر كسى را كه حاضر مسجد الحرام باشد و او را جايز نيست عدول بتمتع مگر به جهت ضرورت و با عدول دم واجبست بخلاف شافعى كه او واجب نميداند بنا بر آنكه ضمير ذلك راجع بهدى ميدارد و ضعف اين معلوم شد و فقهاى اربعه متفقند بر آنكه ثلثه فرض عين نيست و اختلاف كرده‌اند در آنكه افضل انواع حج كدام باشد احمد و مالك بر آنند كه تمتع افضل است و اين احد قولين شافعى است و قول ديگر افراد افضل است و لهذا هدى را جبر ميداند نه نسك و نزد ابى حنيفه قران افضل است و حق نزد ما آنست كه تمتع افضل است به جهت آن كه پيغمبر صلَّى اللَّه عليه و آله و سلَّم فرموده كه لو استقبلت من امرى ما استدبرت در حينى كه سوق هدى نموده بود و صدور اين قول از آن حضرت به جهت تأسف آن حضرت بود بر فوات عمره متمتع بها و تأسف نيست بر فوات غير افضل و ديگر آنكه حج تمتع مشتمل است بر دو نسك كه عمره و حجست پس افضل از نسك واحد باشد و ديگر آنكه از باقر مرويست كه لو حججت الفا و الفا لتمعتت * ( وَاتَّقُوا اللَّه ) * و بترسيد از خداى در جميع اوامر و نواهى او خصوصا در آنچه در باب حج صادر شده پس محافظة همهء آن نمائيد * ( وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّه ) * و بدانيد كه خداى تعالى * ( شَدِيدُ الْعِقابِ ) * سخت عقوبتست مر كسى را كه نترسد از او و امر بدانستن آنكه حقتعالى شديد العقاب است به جهت آنست كه تا علم به آن حاصل كرده از عصيان باز ايستند پس در تعيين وقت حج ميفرمايد كه * ( الْحَجُّ ) * اى وقته كقولك البرد شهران يعنى زمان حج * ( أَشْهُرٌ مَعْلُوماتٌ ) * ماه‌هاى معروف و مشهور است مردمان را مراد آنست كه زمان حج در شرع متغير نميشود و اين رد است بر جاهليت كه قائلند به نسيء چنان كه در سورهء براءة