إسم الكتاب : تفسير ونقد وتحليل مثنوى جلال الدين محمد مولوى ( عدد الصفحات : 655)

ديباچهء دفتر پنجم وعنده مفاتيح القلوب وصلى الله على خير خلقه محمد وآله وصحبه . اما بعد اين مجلد پنجم است از دفترهاى مثنوى وبيّنات معنوى ، در بيان آن كه شريعت همچون شمعى است كه راه مىنمايد وبىآنكه شمعى به دست آورى ، راه رفته نشود وكارى كرده نگردد ، چون در راه آمدى اين رفتن تو طريقت است وچون به مقصود رسيدى آن حقيقت است . جهت اين فرموده‌اند كه لو ظهرت الحقائق بطلت الشرايع همچنان كه مسى زر شود ، يا خود از اصل زر بود ، او را نه به علم كيميا حاجب است كه آن شريعتست ونه خود را در كيميا ماليدن كه آن طريقتست ، چنانكه گفته‌اند :
طلب الدليل بعد الوصول الى المدلول قبيح وترك الدليل قبل الوصول الى المدلول مذموم .
حاصل آن كه شريعت همچون علم كيميا آموختن است از استاد يا از كتاب وطريقت استعمال كردن داروها ومس را در كيميا ماليدن وحقيقت زر شدن مس . پس كيميا دانان به علم شادند كه ما اين علم را مىدانيم وعمل كنندگان كيميا به عمل شادند كه ما چنين كارهاى مىكنيم وحقيقت يافتگان به حقيقت شادند كه ما زر شديم واز علم وعمل كيميا آزاد شديم وما عتقاء الله‌ايم ، كل حزب بما لديهم فرحون ، يا مثال شريعت همچون علم طب آموختن است وطريقت پرهيز كردن به موجب علن طب وداروها خوردن وحقيقت صحت يافتن ابدى واز آن هر دو

107