است با امام ، پس اگر ترك كرده شود بى علَّتى سه جمعه پى در پى ترك كرده مىشود سه فريضه و ترك نمىكند سه فريضه را بى علَّتى مگر منافقى .
و پوشيده نماند كه اين حديث ظاهر است در اشتراط امام در فريضه بودن جمعه ، و ظاهر از آن خصوصا در اين حديث امام معصوم است چنان كه به تامّل ظاهر مىشود .
و بر تقدير عدم ظهور در آن ظاهر است كه ظاهر در شمول هر پيشنماز نخواهد بود ، و بر تقدير اجمال ثابت نمىشود مگر وجوب آنچه مشخص باشد و آن جمعه با امام معصوم است .
و پوشيده نماند كه تصريح به اشتراط امام در اين حديث دليل است بر تقييد حديث خالى از آن نيز به آن ؛ چه احاديث ائمه عليهم السلام بعضى مفسر بعضى ديگرند ، مانند آيات قرآن ، چنان كه در احاديث تصريح به آن شده .
و بر تقدير عدم تخصيص به آن ، حمل بر وجوب تخييرى و تاكد استحباب ممكن است ، و در سنّتىها اين قدر مبالغه و زياد ، بر آن بسيار است ، چنان كه در حديث آمده : من اتّخذ شعرا و لم يفرقه فرقه الله يوم القيامة بمنشار من نار ، [1] يعنى هر كه نگاه دارد مو را و فرق نكند آن را ، فرق كند آن را خداى تعالى به ارّه‌اى از آتش .
و مراد به فرق كردن يا شانه كردن است ، يا قسمت كردن موى سر به دو نصف ، و ظاهر كردن راهى در ميان آن ، و بر هر تقدير آن واجب نيست با وجود چنين مبالغهء در ترك آن .
و بسيار واقع شده در احاديث لعن بر تارك بعضى مستحبّات و فاعل بعضى مكروهات ، و همچنين حكم به بيزارى از چنين كسى ، و بودن او بدترين مردم ، و امثال اين مذمّتها چنان كه به تتبع احاديث ظاهر مىشود .
و بدانكه محقق نجم الدين جعفر بن سعيد رحمه اللَّه در كتاب معتبر [2] گفته : و هرگاه مختل باشد شرايط جمعه پس نماز ظهر در جامع شهر افضل است اوّلا از براى آنچه ثابت شده از فضيلت نماز در مسجد جامع بر غير آن از مساجد ، و ثانيا از براى آنچه روايت كرده است محمد بن مسلم از امام محمد باقر عليه السّلام كه فرموده : من ترك الجمعة ثلاث جمع متوالية طبع الله على قلبه . [3] و پوشيده نماند كه از كلام اين شيخ محقق ظاهر مىشود كه مراد از ترك جمعه در اين حديث ، ترك گزاردن ظهر جمعه است در مسجد جامع ، و احتمال ديگر ندارد يا خلاف ظاهر است ، و اگر نه استدلال به آن صحيح نخواهد بود . پس بنابر اين استدلال به اين حديث

[1] قرب الاسناد ص 70 ؛ بحار الانوار ج 79 ، ص 297
[2] المعتبر ، ج 2 ، ص 305
[3] التهذيب ج 3 ، ص 238 ؛ وسائل الشيعه ج 7 ، ص 299 - 302

759