« زاهد حاكم » از يك طرف زاهد است و گوشه گير ، از طرفى حاكم و حكمران و سياستمدار . « حليم شجاع » معمولا آدم شجاع قسىّ القلب و تندخو هم مىشود ، اما تو در عين حال كه شجاعى در جاى حلم هم حليمى . « فاتك ناسك » از يك طرف آدمى دلير ، از طرفى ناسك يعنى زاهد و عبادت پيشه . « فقير جواد » از طرفى فقيرى چرا كه وضع زندگى ات خوب نبوده ، از طرف ديگر سخاوتمند چرا كه همان كم را در راه خدا مىدادى .
اينها خصلت هايى است كه نمىشود همه آنها در يك شخص جمع بشود ، كسى كه در ميان بندگان خدا همه اين صفات را دارا باشد نداشته‌ايم .
سيّد رضىّ ( رحمه الله ) مطلب ديگرى راجع به كلام حضرت دارد مىگويد : كلمات حضرت مَشْرَع فصاحت و منشأ بلاغت است ، و كسانى كه از كلام حضرت استفاده كردند در راه فصاحت و بلاغت هيچ وقت نتوانستند مثل كلام حضرت على ( عليه السلام ) كلامى بياورند ، مىگويد : « الكلام الّذى عليه مَسْحة من العلم الالهى و فيه عَبْقة من الكلام النّبوى » ( 1 ) يعنى مثل اين كه بر كلام على ( عليه السلام ) از علم الهى يك دستى كشيده شده‌است و از آن رايحه و بويى از كلام پيغمبراكرم ( صلى الله عليه وآله و سلم ) استشمام مىگردد ، كلمات حضرت على ( عليه السلام ) بوى كلمات پيغمبراكرم ( صلى الله عليه وآله و سلم ) را مىدهد ; پس اين كلمات مانند كلمات افراد عادى نيست . روى اين اصل ما اجمالا تاريخچه‌اى از خود حضرت على ( عليه السلام ) و مختصرى از آنچه را ابن ابى الحديد شارح معتزلى آورده‌است براى برادران و خواهران نقل مىكنيم .
سخنانى از شارح معتزلى در فضيلت على ( عليه السلام ) ابن ابى الحديد اجمالا اين فضايل را براى حضرت امير ( عليه السلام ) نقل مىكند ، مىگويد : حضرت امير ( عليه السلام ) در ده سالگى - بعضى ها هم گفته‌اند در سيزده سالگى -

1 - مقدّمه سيّد رضىّ بر نهج البلاغه

71