پنجاه سال پيش تا حال بيش از هزار بار خوانده‌ام و هر دفعه كه خواندم در من خوف و ترس و موعظه ايجاد نمود و در دل وحشتى پديد آورد و در اعضاء لرزشى ايجاد كرد . . . » پايان كلام ابن ابى الحديد .
هنگامى كه من اين خطبه را تدريس مىكردم گفتم : من به عنوان يك عالم شيعه شرمنده‌ام كه اوّلين بار است اين خطبه را مىخوانم در حالى كه يك عالم سنّى مذهب مىگويد : من از پنجاه سال پيش تا حال بيش از هزار بار اين خطبه را خوانده‌ام .
واقعيّت تلخى كه تاريخ شيعه بلكه اسلام شاهد آن است مهجور ماندن كتاب شريف نهج البلاغه در صحنه فكر و عمل جامعه دينى ما مىباشد .
هنوز حقايق و رموز نهج البلاغه در بخش هاى معارف اصيل الهى و فلسفه خلقت و اخلاق فردى و اجتماعى و روش حكومت و روابط بين حكّام و مردم . . . همچنان ناشناخته و يا در مقام عمل مهجور مانده‌است . تفكر و عمل فردى و اجتماعى شيفتگان آن حضرت با اصول و ارزشهاى مندرج در اين كتاب شريف هنوز فاصله زيادى دارد ; تنها نامه مهم آن حضرت به مالك اشتر در روش كشوردارى و اداره جامعه اگر مبنا و چارچوبى براى حكومت دينى ما قرار گرفته بود به يقين جامعه امروز ما وضع ديگر و بهترى داشت و ما شاهد اين همه ضايعات و دست آوردهاى منفى نبوديم .
رفع نقيصه فوق در مرحله اوّل بر عهده حوزه هاى علميه و علما و دانشمندان اسلامى است . بجاست نهج البلاغه در برنامه هاى درسهاى حوزوى گنجانده شود و بزرگان حوزه متصدّى تدريس و ترويج آن گردند .
در اصفهان مرحوم آية اللّه آقاى حاج ميرزا على آقا شيرازى ( رحمه الله ) كه از اساطين اخلاق و عرفان عملى و زهد و تقوى در زمان خويش بودند عصرها در مدرسه صدر نهج البلاغه را تدريس مىكردند و من مدّتها در آن درس شركت مىكردم ; نحوه بيان ايشان چنان جاذبه داشت كه گويى نهج البلاغه در عمق جان ايشان نفوذ كرده و در عمق روان شنونده اثر مىگذاشت .
در سالهايى كه اينجانب در قم با مرحوم شهيد آية اللّه شيخ مرتضى مطهرى هم بحث بوديم در يك تعطيلى تابستان حوزه به اصفهان رفتيم ; من به ايشان پيشنهاد كردم در درس نهج البلاغه معظم له شركت كنيم ، ايشان گفتند : مگر نهج البلاغه

63