لا ضرورة فيها فى البقاء بل اكثر مالها انّها ينفع فى البقاء » ( 1 ) احتياج انسانها به چنين انسانى كه واسطه بين آنها و خدا باشد بيشتر است از احتياجى كه انسان به موى ابرو و مژه چشم و گودى كف پا دارد ; زيرا موى ابرو و مژه و گودى كف پا مصالح جزئى براى انسان دارد ، و نقش عمده آنها اين است كه يك نحو زيبايى دارند و اگر آنها هم نباشند باز انسان مىتواند زنده بماند .
خداوند متعال كه قادر و حكيم است در خلقت انسان از كوچكترين چيزى كه براى او ضرورت هم ندارد و فقط سبب زينت او مىشود غفلت نكرده است ، به طور كلّى چنين چيزهايى كه به اصطلاح از مستحبات زندگى انسان است مورد توجّه او واقع شده است ، آن وقت اين كه يك انسانى سفير بين خدا و مردم بشود و آنها را به قانون خدا ارشاد و راهنمايى كند و دستوراتى براى مردم بياورد كه آنها در زندگى تكليفشان را بدانند و به همديگر ظلم و تعدّى نكنند ، ضرورتش زيادتر است ; بنابراين نمىتوانيم بگوييم خداوند عالم حكيم از چنين چيزى غفلت كرده است .
اگر بگوييم خداوند متعال چنين انسانى را نفرستاده است ، بايد بگوييم خدا نمىداند كه بشر در زندگى به آن انسان نياز دارد ، لازمه اين حرف اين است كه بگوييم خداوند جاهل است و حال آن كه مىدانيم خداوند جاهل نيست و داناست ، و يا بگوييم خداوند مىداند كه نياز هست اما قدرت فرستادن چنين انسانى را ندارد ، در اين صورت لازم مىآيد كه بگوييم خداوند عاجز است ، در حالى كه خداوند عاجز نيست ، يا اين كه بگوييم خداوند هم علمش را دارد و هم قدرت فرستادن آن را اما از اين كه چنين انسانى را براى ما بفرستد بخل كرده است ، از اين هم لازم مىآيد كه خداوند بخيل باشد ، در حالى كه خدايى كه همه چيز به ما

1 - كتاب شفا ، قسمت الهيات ، فصل دوّم ، ص 441 ( ص 557 )

451