پيش از بررسى عالم ذرّ آيه شريفه قرآن را بررسى مىكنيم كه مىفرمايد : ( و اذ اخذ ربّك من بنى آدم من ظهورهم ذرّيّتهم ) و به ياد بياور اى پيامبر هنگامى را كه گرفت پروردگار تو از فرزندان آدم از پشتشان فرزندانشان را .
« اذ » و « اذا » هر دو ظرف زمانند ، منتها « اذ » براى گذشته است و « اذا » براى آينده ; ظاهر اين آيه طبق كلمه « اذ » اين است كه در زمان گذشته اى پروردگار فرزندان آدم را از پشتشان بيرون آورد .
( و اشهدهم على انفسهم الست بربّكم قالوا بلى شهدنا ) و آنها را گواه گرفت بر خودشان كه آيا من پروردگار شما نيستم و آنها گفتند آرى گواهى مىدهيم به اين كه تو پروردگار ما هستى .
در حقيقت آنچه را خدا از بنى آدم گواهى گرفت همان وابستگى و مخلوقيت آنان نسبت به خداى متعال بود : ( ان تقولوا يوم القيمة انّا كنّا عن هذا غافلين ) تا مبادا روز قيامت بگوييد كه ما غافل بوديم .
ظاهر آيه اين است كه خداوند از همه گواهى گرفت و همه اقرار به ربوبيت خداى تبارك و تعالى كردند ، و اگر اين عهد و پيمان را خدا از انسان نمىگرفت روز قيامت مىگفتند : خدايا ما غفلت داشتيم ، و اگر خدا از يك دسته خاصى - مثلا پدران و مادران اوّليه - گواه به ربوبيت خودش گرفته باشد ، حجّت بر گذشتگان تمام است اما اولاد آنان مىتوانند بگويند خدايا ما خبر نداشتيم ، پدران ما مشرك بودند ما هم از آنها پيروى كرديم ، اين است كه بعد از آن آيه مىفرمايد : ( او تقولوا انّما اشرك آباؤنا من قبل و كنّا ذرّيّة من بعدهم افتهلكنا بما فعل المبطلون ) ( 1 ) يا اين كه بگوييد پدران ما مشرك بودند و ما هم فرزندان آنها بوديم ، خدايا ما را هلاك مىكنى به خاطر كارى كه اجداد باطل انديشمان كردند ؟

1 - سوره اعراف ، آيات 172 و 173

424