بسم الله الرحمن الرحيم « اَحَالَ الْأَشْيَاءَ لِأَوْقَاتِهَا ، وَلائَمَ بَيْنَ مُخْتَلِفَاتِهَا ، وَغَرَّزَ غَرَائِزَهَا ، وَأَلْزَمَهَا أَشْبَاحَهَا ، عَالِماً بِهَا قَبْلَ ابْتِدَائِهَا ، مُحِيطاً بِحُدُودِهَا وَانْتِهَائِهَا ، عَارِفاً بِقَرَائِنِهَا وَأَحْنَائِهَا » مادّيات و مجرّدات « اَحَالَ الْأَشْياءَ لِأَوْقَاتِهَا » ( خداوند هر يك از موجودات را در وقت خود حركت داد . ) اين عبارت به چند شكل نقل شده است : « أحال » ، « أجال » ، « أحلّ » و « أجّل » ; و همه آنها هم معنى مىدهند . « أحال » به معنى تغيير دادن است ; و اگر « أجال » باشد از مادّه « جولان » و حركت است ، يعنى خداوند موجودات را در وقت خودش جولان و حركت داد ; يعنى هر موجودى يك وقتى دارد ; البته اين در مورد موجودات مادّى است كه مسبوق به مادّه و مدّت هستند ; يعنى اوّلاً مادّه بايد براى وجود شىء مستعد شود و مستعد شدن مادّه به حركت است و حركت آن با زمان هماهنگ است ; لذا هر موجودى در يك وقتى پيدا مىشود . ولى مجرّدات قبل از عالم مادّه زمان ندارند ، اما در مورد مجرّدات بعد از مادّه مانند نفوس ما كه مجرّد شده اند اين كلام صادق نيست ; زيرا ما خود مجرّدى هستيم كه از مادّه

231