< فهرس الموضوعات > شناخت جهان آن طور كه هست < / فهرس الموضوعات > < فهرس الموضوعات > صفات ثبوتيه و صفات سلبيه < / فهرس الموضوعات > < فهرس الموضوعات > مراتب خداشناسى < / فهرس الموضوعات > اين كه خدا را پيش از او و در او و با او و يا بعد از او ديدم .
شناخت جهان آن طور كه هست به پيامبراكرم ( صلى الله عليه وآله و سلم ) نسبت مىدهند كه فرموده است : « اللّهمّ ارنا الاشياء كما هى » خدايا به ما بنما موجودات را آن طور كه هستند . يعنى وابسته به حق اند ، جلوه اويند ; اين بزرگان هر چيز را وابسته به خدا مىديدند ; و باز از حضرت على ( عليه السلام ) است كه مىفرمايد : « و هل يكون بناء من غير بان أو جناية من غير جان » ( 1 ) آيا مىشود بنايى بدون بانى و يا جنايتى بدون جانى باشد ؟ پس دقّت در اين عالم باعث مىشود كه ما علم پيدا كنيم به خدايى كه سميع و بصير است و به همه صفات و كمالات او پى ببريم .
صفات ثبوتيه و صفات سلبيه صفات ثبوتيه كمالات خداست ; مانند علم ، حيات ، اراده و قدرت . و در مقابل ، خدا يك چيزهايى هم ندارد ; مثلاً احتياج ندارد ، جزء ندارد ، تركيب و جهل و عجز ندارد ، اين صفات سلبيه است . صفات سلبيه را صفات جلال نيز مىگويند ، جلال يعنى منزّه و دور بودن ، صفات ثبوتيه را صفات كمال يا جمال نيز مىنامند .
مراتب خداشناسى خداشناسى مراتبى دارد ، يك مرتبه اين كه معتقد باشم اين موجودات خالقى دارند ، اما اين خالق چه اندازه قدرت دارد و در چه سطحى است را توجّه ندارم ; اين شناخت اجمالى است . مرحله كاملترش اين است كه خدا را در حدّ توان خود همانطور كه هست با همان صفات و كمالاتى كه دارد بشناسم . حضرت مىفرمايد :

1 - نهج البلاغه عبده ، خطبه 185 ; و بحارالانوار ، ج 3 ، ص 26

127