هم آمده است ، ( مالك يوم الدّين ) يعنى خدا صاحب روز جزاست ; ولى به حسب اصطلاح دين عبارت از برنامه و مقرراتى است كه از طرف خدا براى هدايت افراد بشر تعيين شده . از صاحب مجمع البحرين نقل شده كه : « دين مقررات خدايى است كه براى مردمان عاقل قرار داده شده كه شامل اصول و فروع است » ( 1 ) و اين مقررات خدايى بر سه قسم است ; زيرا انسان داراى سه مرحله وجودى است .
مراحل سه گانه وجود انسان يك مرحله وجود انسان كه نازل است مرحله اعضاء و جوارح مىباشد و به اصطلاح مرتبه طبيعت انسان كه شامل چشم و گوش و زبان و دست و پا و . . . است .
مرحله ديگرى كه انسان در آن با حيوانات مشترك است مرحله احساسات و عواطف و غرايزى است كه انسان دارد ، مانند شهوت ، غضب و ساير غرايز و تمايلات .
مرحله سوّم كه مرحله اى كامل و مختصّ انسان است و حيوانات فاقد آن هستند عقل و ادراك انسان است ; انسان ادراك كلّيات دارد و مىتواند در مسائل فكر كند ، صغرى و كبرى تشكيل بدهد و از آن نتيجه بگيرد .
دين براى كسى است كه اين سه مرحله را دارد . گياهها چون عقل ندارند دين هم ندارند ، حيوانات چون عقل و فكر ندارند خدا براى آنها مقررات و قوانينى مقرر نكرده است ، ولى انسان كه مآل انديش و داراى عقل و فكر است خداوند براى او دين يعنى مجموعه مقرراتى را قرار داده است .
وقتى مقررات كامل است كه هر سه مرحله وجود انسان را در بر گيرد ، به همين جهت دين داراى سه مرحله است :
1 - قسمت بالاتر دين و آن مرحله اصول عقايد است ، از قبيل معارف ، شناخت حقايق ، نظير خداشناسى ، جهان شناسى ، شناخت قيامت ، شناخت ملائكه و

1 - مجمع البحرين ، واژه « دين »

120