لذا در درس گذشته برخى از بشارتهايى را كه در تورات و انجيل آمده بود ذكر كرديم . و قرآن نيز به اين راه توجّه نموده و بشارت حضرت عيسى ( عليه السلام ) را در مورد بعثت پيامبر اسلام ( صلى الله عليه وآله و سلم ) متذكّر شده است . ( به درس قبلى مراجعه شود ) 2 - راه دوّم اين است كه كسى در خصوصيات و حالات آن پيامبر مطالعاتى داشته باشد و اهل شناخت باشد و بتواند تشخيص بدهد .
در مورد پيامبر اسلام ( صلى الله عليه وآله و سلم ) اگر افراد خالى از تعصّب و تقليد از گذشتگان باشند ، اوّلا محيطى را كه در آن پيامبر ادعاى نبوّت كرد مطالعه مىكنند و در مىيابند كه محيط عربستان و مردم آنجا از نظر تمدّن از همه جا عقب تر بودند ، روم و ايران در آن زمان كشورهاى متمدّنى بودند ولى در عربستان توحّش ، بى سوادى و جهل حاكم بود ، مردمش نوعاً از كشتار يكديگر ، غارت و وحشى گرى ارتزاق مىكردند ، دخترانشان را زنده به گور مىكردند ، عاطفه و محبت و لطف در ايشان نبود ، عربستان كانون خشونت و سرسختى بود ; ( 1 ) در چنين محيطى اسلام ظهور مىكند ; در اين رابطه چند موضوع قابل توجه است :
جامعيّت پيامبر اسلام ( صلى الله عليه وآله و سلم ) و رسالت وى از نظر زمان در 1400 سال پيش بسيارى از مسائلى كه امروز براى ما حل شده ، آن زمان اصلا مطرح نبود ; در چنين هنگامى روحيات و اخلاقيات و سوابق پيغمبر را قبل از ادعاى نبوّت در نظر بگيريم ; حتى كسانى كه او را به پيامبرى قبول نداشتند و با او مخالفت مىكردند ، او را شخصى امين مىدانستند و به او « محمّد امين » مىگفتند ، و او را درست كار و صادق مىدانستند ; در عين حال مانند خود آنها

1 - در موارد بسيارى از قرآن و كلام معصومين ( عليهم السلام ) به محيط عربستان و خصوصيات اعراب در زمان پيامبر گرامى اسلام اشاره شده است ، مانند آيه 59 سوره نحل ، و آيه 151 سوره انعام ، و خطبه 26 نهج البلاغه

504