بزرگترين خطبه نهج البلاغه است از مسأله استكبار شيطان شروع مىكند و سپس مىفرمايد : شما انتظار داريد با گناهى كه سبب شد شيطان رانده درگاه خدا شود داخل بهشت شويد ؟ مستكبر جايى در بهشت ندارد . انسان بايد نسبت به حق حالت تواضع و فروتنى داشته باشد ، اصل عبادت انسان همان حالت رام بودن و مُنقاد بودن و كرنش او نسبت به حق تعالى است .
در روايت امام صادق ( عليه السلام ) است كه شيطان به خداوند گفت : من به آدم سجده نمىكنم ولى هر كارى دستور دادى انجام مىدهم ، تو را عبادتى خواهم كرد كه هيچ ملك مقرّب و پيامبر مرسلى انجام نداده باشد . خطاب شد كه من احتياج به عبادت تو ندارم ، بلكه بايد به نحوى كه من اراده مىكنم انجام دهى . ( 1 ) استكبار با درك حضور حق تعالى سازگار نيست ; خدا در قالب داستان شيطان عظمت خطر كبر و نقش آن را در سقوط انسان ترسيم مىكند ، پيام داستان شيطان اين است كه اگر استكبار بخواهد به صورت موجودى درآيد و نمايش داده شود آن شيطان است .
نصايح سه گانه شيطان به حضرت نوح ( عليه السلام ) در حديثى است ( 2 ) كه يك وقت شيطان نزد حضرت نوح رفت و گفت : تو خدمت بزرگى به ما كردى من در عوض مىخواهم خدمت تو را جبران كنم ، نوح پيامبر فرمود چه خدمتى به تو كردم ؟ شيطان گفت : اين كه نفرين كردى قومت غرق شوند و آنها همه كافر از دنيا رفتند و اهل جهنم شدند ، من چقدر بايد آنها را وسوسه مىكردم تا اهل جهنم شوند و تو با يك دعا و نفرين همه آنها را به جهنم فرستادى ، البته حضرت نوح كه نمىخواست به شيطان خدمت كند ، او مىدانست كه آنها ديگر هدايت نخواهند شد . در هر صورت شيطان گفت : حالا من مىخواهم

1 - بحارالانوار ، ج 11 ، ص 141 2 - بحارالانوار ، ج 11 ، ص 293

353