رمز مختلف بودن خاكها رمز اين كه از خاكهاى مختلف جمع آورى شده اين است كه در انسان غرايز و روحيات مختلف وجود دارد و هر خاكى يك خاصيتى دارد . و به همين جهت بعضى افراد سفيد و بعضى سياه و يا سرخ مىباشند ، بعضى حالت خشونت دارند و بعضى نرمش ، بعضى با عاطفه و بعضى بدون عاطفه و . . .
به هرحال خواصّ مادّه در روح بى اثر نيست . و لذا مىبينيم كه نسبت به بچه مثلا دستور مىدهند كه مادر هنگام شير دادن چه غذايى بخورد ، چون شير در روحيات بچه اثر دارد ; روحيات پدر و مادر در هنگام انعقاد نطفه در بچه اثر دارد ، و حتى آب و محيط گاهى اوقات اثر مىكند . به همين علّت خداوند دستور داده است از خاكهاى مختلف جمع كنند . و تا حدودى منشأ غرايز و اميال مختلف همين اختلاف موادّ است .
حتى نسبت به نطفه ، خداوند تبارك و تعالى در سوره دهر مىفرمايد : ( انّا خلقنا الانسان من نطفة أمشاج ) ( 1 ) ; « امشاج » جمع « مَشَج » است به معنى مخلوط ، ما انسان را از نطفه مخلوط خلق كرديم . و علّت اين كه مخلوط را جمع آورده اين است كه مىدانيد نطفه از اسپرم و تخمك تشكيل شده و هر كدام از آنها ژنهاى مختلفى دارد و هر ژنى يك خاصيتى را به وراثت از پدران و مادران سابق منتقل مىكند . چه بسا صفتى از هفت نسل قبل به بچه منتقل مىشود . عامل وراثت در انسان اثر دارد . چيزى كه ناقل صفات مختلف آباء و اجداد است ژنهاى مختلف در سلولهاى نر و ماده است .
در هر صورت مادّه در روح اثر مثبت دارد و يك نوع اتحادى بين روح و مادّه وجود دارد بلكه روح محصول عالى مادّه است . پس علّت اين كه از خاكهاى

1 - سوره انسان ، آيه 2

297