مسلم است كه شناسايىهاى معمولى در بارهء شخصيتهاى بزرگ ، آن هم در رديف على بن ابي طالب ( ع ) هرگز بحد نصاب نمىرسد ، مخصوصا در مواردى كه جويندهء شناسايى عناصر و فعاليتهاى روحى آن شخصيت را در درون خود ، دريافت ننموده باشد .
بعنوان مثال هيچ شناسائى معمولى نمىتواند شخصيت عاشق دلباخته را ، مادامى كه خود طعم عشق را نچشيده باشد ، توضيح بدهد . رفتار عينى يا كيفيات مختص درونى عاشق ، مانند حبابهايى روى سطح دريا است كه توانايى نشان دادن عظمت دريا و محتويات آن را ندارند . مخصوصا موقعى كه شخصيت مورد بررسى در مقام والاترى از رشد و كمال قرار گرفته باشد ، براى جوينده شناسايى كه از او پايينتر است ، جز سايه‌ها يا رموز و علائم نارسايى از حقيقت آن شخصيت ، دست نخواهد داد . به اضافه اين كه تطبيق مفاهم عالى انسانى در شخصيتهاى گوناگون انسانى بسيار متفاوت است كه گاهى تا سر حد تضادهم مىرسد . مثلا محبت يك پديدهء عالى انسانى است و مفهوم مستقيم خود اين كلمه يك پديدهء مشترك است كه در همه انسانها باستثناى بيماران روانى ديده مىشود ، اين مفهوم با نظر به انگيزه‌هاى درونى و برونى و موضوع محبوب و شدت و ضعف و در آميختگى با پديده‌هاى روانى ديگر بقدرى متنوع است كه گويى اصلا جامع مشتركى ندارد .
بعنوان مثال تفاوت محبت بانگيزگى عامل مادى محض مانند پول با محبت بانگيزگى عامل تربيت روحى كه موجب محبوبيت يك مربى والا مقام مىباشد ، همان تفاوت ميان پول و رشد و كمال روحى مىباشد .
از طرف ديگر پديده‌هاى تركيبى مفاهيم عالى انسانى در درون شخصيتها با نظر به عظمت رشدى كه دارند ، فوق العاده پيچيده تر و ظريفتر از آن است كه در انسانهاى معمولى بوجود مىآيد [ اگر بوجود بيايد ] بعنوان مثال پديدهء

168