تحقيقات روانى و مشاهدات تاريخى از يك طرف ، و دقّت در موضوع رسالت از طرف ديگر ، روشن مىسازد كه مبناى اساسى رسالت بر تعهّد در بارهء شناخت و دگرگون كردن تكاملى انسانها است .
بنا بر اين تعريف ، ما بشمارهء موضوعاتى كه مورد رسالت است و همچنين با نظر به وسعت و تنگى دائره آن موضوعات ، انواعى از رسالت خواهيم داشت . اين انواع به دو قسم عمده تقسيم مىگردد :
قسم يكم - رسالت جزئى - تاريخ بشرى بطور فراوان شاهد اين قسم از رسالتها بوده است . مانند رسالت علمى ، رسالت فلسفى ، رسالت هنرى ، رسالت حقوقى ، رسالت سياسى و رسالت مذهبى . . . هر فرد يا گروهى از انسانها كه در بارهء اشاعه و ترويج و تحقق بخشيدن بيكى از موضوعات مزبور در راه پيش برد انسانيت و تصفيهء آن موضوعات از آلودگىها در طريق بهره بردارى از آنها بمعناى تعهّد انسانى ، دست بشناخت و تصرف بزند ، چنين شخصى رسالتى بعهده گرفته است .
اگر مبناى تعهّد ، عنصر اساسى اشاعه و تحقق بخشيدن به مختصات انسانى قرار نگيرد ، هر اندازه هم كه نتايج فعاليّتها در موضوعات مزبوره چشمگير باشد ، از نتايج فعاليّت زنبور عسلى تجاوز نخواهد كرد ، زيرا زنبور عسل تعهد آزادانه در توليد عسل ندارد . بعبارت ديگر اين جاندار با هدفگيرى ايده آلى كه بالاتر از موقعيت خود بوده و او را وادار به فعاليت آزادانه از روى تعهد براى رسيدن بآن هدف نمايد ، كارى را انجام نمىدهد .
در جوامع امروزى ، صدها بلكه هزارها فعاليّت در پيش برد مختصات انسانى صورت مىگيرند و همهء آنان چه صراحتا و چه با اشاره و بطور ضمنى دم از رسالت مىزنند ، ولى با تحقيق لازم و كافى روشن مىشود كه آنان سوداگران ماهرى

54