روز و شب انديشه و تلاشى جز اين ندارم كه حق را از باطل تفكيك كنم ، اگر چه حق در درون باطل فرو رفته باشد حق در هر شكل و لباس و در هر موقعيتى كه وجود داشته باشد ، جدّىترين و با اهميتترين اراده‌ها را از انسانها مطالبه مىكند . دو روئى و شوخى و بارى بهر جهت در برابر حق ، جز پوچى و بيگانگى از خود علت ديگرى ندارد .
من كه از بستن آب بر روى لشكريان دشمن خونخوارم ( معاويه ) جلوگيرى كردم و آنان را از تشنگى از پاى درنياوردم ، نه از روى ناتوانى و زبونى بود و نه از روى هراس يا سستى ، هيچ يك از اينها نبود . علت اين كار شگفتانگيز براى ماكياولى و شاگردان مكتب او ، نشان دادن فروغ چهرهء « حق » بود كه قانون « نمىتوان حيات انسانها را بازيچه قرار داد » آن را بازگو مىكند . مردن دشمن از تشنگى براى از بين بردن « حق » عامل قطعى است .
من كه بشما دستور مىدهم جنگ را تا آغاز تاريكى روز بتأخير بياندازيد ، نه از سستى است و نه مولود ترس و ناتوانى است . بلكه محبوب پايدار خود ، حق را مىبينم كه به رويم خيره شده مىگويد : على ، اى فرزند ابي طالب ، تو بخوبى مىدانى كه صفهايى از انسان در مقابل تو قرار گرفته‌اند ، اگر چه آنان از روى نادانى و هوى پرستى شمشيرهاى برّان خود را براى بريدن رگهاى گردن تو و يارانت بلند كرده‌اند ، و با اين كار زشت حيات خود را از ارزش انداخته‌اند ، ولى واقعيت حيات آنان هنوز در منطقهء ممنوعه ايست كه تعدى به آن شكستن حصارى است كه با مشيت خداوند حيات آفرين بنا شده است .
آرى تأخير جنگ براى آن است كه آنان تاريكى هوا را سپرى براى دفاع از حياتشان قرار بدهند ، اگر بخواهند از ميدان جنگ دور شوند ، بتوانند بگريزند و آنان كه در راه رو بميدان كارزار مىآيند ، تاريكى مانع رسيدن آنان به كارزار گردد . و از همه مهمتر آنكه پايان روز است و انرژيهاى عضلانى مصرف شده ، از حالت درّندگى و هيجان آنان كاسته مىشود و كشتار به حدّاقل مىرسد .
با اين توضيح مىبينيد كه من حتى در پيكارهاى خونين و بىامان ، از نگهبانى

285