خويشتن دريابند و براى شناخت درون ساير انسانها مورد بهره بردارى قرار بدهند .
يك دليل قاطعانه براى اثبات قدرت على ( ع ) بر تجريد و بر نهادن شخصيت خويشتن ، مالكيت مطلق او بر همهء عوامل و پديده‌هاى برونى و درونى مربوط به شخصيت او بوده است . عوامل جالب دنيا كه هر گونه شخصيت را به اندازهء قدرت خود ، تحت تأثير قرار مىدهند ، همين كه نزديك به منطقهء شخصيت امير المؤمنين ( ع ) مىرسيدند دگرگون مىگشتند و مانند يك عدّه جريانات بى اثر بدون اين كه وارد آن منطقه شوند ، براه خود مىرفتند . رياست مطلق چند كشور كه جامعهء آن روز اسلام را تشكيل مىدادند ، جالبترين عاملى است كه منطقهء هر گونه شخصيت را اشغال مىنمايد . امّا بشهادت تمام تواريخ ديديم كه نتوانست منطقهء شخصيت على ( ع ) را اشغال نمايد . حسّ انتقام جويى از دشمنان خون آشامش نتوانست شخصيت او را دستخوش هيجانات خام نموده مالكيتش را از شخصيت خويشتن سلب نمايد . على ( ع ) چنين شخصيتى است كه مىتواند در بارهء خويشتن سخن بگويد و خود را بهتر از همه معرفى نمايد .
اصل دوم - يكى ديگر از مختصات رشد شخصيت اينست كه هر اندازه اين رشد به تكامل بيشترى برسد ، شايستگىهاى آرايشى خود به بايستگىهاى ضرورى روح مبدل مىگردد . بتوضيح اين كه اگر عدالت ورزى در حالات معمولى پيش از رشد را پديدهء شايسته اى تلقى مىكرد و خود آرايى و مباهات و فخر و تكبر را از آن نتيجه مىگرفت ، پس از ورود به مجراى رشد ، همان عدالت ورزى ضرورت بايستهء روح او تلقّى مىشود . چنانكه استمرار زندگى طبيعى انسان و همهء جانداران ، احتياج به تنفس و غذا و توليد مثل دارد ، و حيات با عمل بآن پديده‌ها ، هيچ گونه مزيّتى بر وضع ضرورى طبيعت خود نمىبيند تا آن را امتيازى بداند كه خود را با آن بيارايد ، همچنان رشد شخصيت آدمى در مسير خود ، از لذايذ شخصى و هوسها [ در مقابل خود را جزئى از اجتماع ديدن ] چشم مىپوشد و اين چشم پوشيدن مانند گريز از مواد سمّى است كه خوردنش حيات را بخطر مرگ مىاندازد . نيز مبانى اصيل اخلاق و عدالت و سازندگى مثبت غذاى ضرورى رشد شخصيت است .

205